1-Мавзу. "Корхоналарни ривожлантириш стратегияси" фанининг

4.2.Маҳсулот бўйича тузилма. Истеъмолчига йўналтирилган 
тузилма. 
Бошқарувнинг ташкилий тузилмалари ва функциялари. 
Ташкилий тузилма деганда корхона бошқаруви функцияларини 
бажарувчи турли хил бўлим, хизмат ва бўлинмалар таркиби, ўзаро 
муносабатлари ва бир-бирига бўйсинишини тушуниш лозим. 
Ташкилий тузилма бошқарувнинг тизим ва алоҳида фаолият тури 
сифатидаги 
бир 
бутунлигини 
ифодалайди. 
У 
бошқарув 
органларининг маълум бир тартибини, ҳокимият ва бўйсиниш 
алоқаларини, вертикал ва горизонтал меҳнат тақсимотининг 
интеграциялашувини этади.
Бошқарув тузилмаси динамик тарзда бўлади. У ишлаб чиқариш 
кучлари 
ва 
муносабатларининг 
ривожланиши, 
бошқарув 
объектларининг қарама-қаршиликлари ва қонуниятлари ҳақидаги 
билимларимиз даражасининг ўсишига боғлиқ ҳолда ўзгариб боради. 
Бошқарувнинг ташкилий тузилмасига корхонанинг ҳажми, унинг 

---

142 
ихтисослашуви ва кооперация алоқалари, мулкчилик шакли, қайси 
тармоққа тегишлилиги, жойлашган ҳудуди каби омиллар катта 
таъсир кўрсатади. 
Бошқарувнинг ташкилий тузилмаси корхонанинг ишлаб 
чиқариш тузилмаси билан алоқада ва кўп жиҳатдан унга боғлиқ 
бўлади. Корхона қанчалик катта, ишлаб чиқариш ва унда 
фойдаланувчи меҳнат қуроллари ва технологиялар қанчалик 
мураккаб бўлса, бошқарувнинг ишлаб чиқариш ва ташкилий 
тузилмаси, шунингдек, корхона бошқарув аппаратининг функциялари 
шунчалик мураккаблашади. 
Бошқарув элементлари ва бўғинлари ўртасидаги алоқаларнинг 
шакли, тузилмавий бўлинмаларнинг мослашувчанлиги ва бир-бирига 
бўйсинувчанлигига кўра, бошқарувнинг қуйидаги ташкилий 
тузилмалари мавжуд: 

чизиқли; 

функционал; 

аралаш (чизиқли-функционал); 

матрицали.