1-мавзу. Кириш. Озиқ – овқат хавфсизлиги муаммосини асосий йўналишлари Мавзу режаси

18.
Шимолий ва Шимолий-Шарқий Хитой
тариқ, жўхори, буғдой
тариқ, жўхори, буғдой
сояли дуккаклилар ва ер ёнғоғи, чўчқа гўшти, қўй гўшти


19.
Тинч океанини тропик ороллари
тарот
кассава, батат, бананлар, кокос ёнғоқлари, мевалар
балиқ ва чўчқа гўшти


20.
Арктикани узоқ ерлари
буғдой
ёввойи хайвонлар ва балиқ ёғи
балиқ ва ёввойи хайвонлар гўшти
3. Овқатланишни классик назариялари
Фан тарихи овқатланишнинг антик, баллансланган ва адекват назарияларини кўриб чиқади. Шунингдек, овқатланишнинг бир қатор альтернатив назариялари ҳам маълум.
Овқатланишнинг антик назарияси Аристотел ва Гален номлари билан боғланган ва уларни тириклик хақидаги тассавурларини бир қисми ҳисобланади. Ушбу назарияга мувофиқ, организм барча структураларини озиқланиши қон хисобида содир бўладики, у овқат хазм қилиш тизимида озиқавий моддалардан табиати номаълум бўлган жараёнлар натижасида узлуксиз хосил бўлади. Жигарда бу қоннинг тозаланиши рўй беради, шундан сўнг у хамма органлар ва тўқималарни озиқланиши учун фойдаланилади. Ушбу назария асосида қадимдагиларни кўплаб даволаш пархезлари тузилган.
Овқатланишнинг баллансланган назарияси бундан 200 йил олдин пайдо бўлди ва диетологияда охирги вақтларгача устунлик қилиб келди. Баллансланган овқатланиш назариясини моҳияти қуйидаги қоидаларда аксланган эди:
- шундай овқатланиш идеал ҳисобланадики, унда озиқавий моддаларни организмга келиб тушиши уни сарфланишига мос келади;
- овқат физиологик аҳамияти бўйича турлича бўлган бир неча фойдали, балласт ва зарарли ёки токсик компонентлардан иборат бўлади. Унда организмда хосил бўлмайдиган, аммо унинг ҳаёт фаолияти учун зарур бўлган алмаштирилмайдиган моддалар ҳам мавжуд бўлади;
- одам организмидаги моддалар алмашинуви аминокислоталар, моносахаридлар, ёғ кислоталари, витаминлар ва минерал моддаларни концентрациялари даражалари билан белгиланадики, бу эса элементли (мономерли) пархезлар яратиш яратиш имконини беради;