|
Tarbiyalanganlik darajasini aniqlash testlari Shuni alohida qayd etish lozimki, bugungi kunda pedagogik diagnostikada tashxislash metodlari to'laqonli o'rganilib chiqilmagan. Bugungi kunda tarbiyalanganlik darajasini aniqlaydigan quyidagi testlar mavjud:
1. Umuminsoniy sifatlarni shakllantirish testlari;
2. Axloqiy tushunchalami shakllantirish testlari;
3. Ijtimoiy va boshqa sifatlaming shakllanganligini aniqlash testlari;
Shaxsning alohida sifatlari (temperament, idrok, xarakter)ni aniqlash testlari. Pedagogik diagnostika va korreksiya jarayoni reja asosida, tizimli va maqsadli olib borilsa, komil insonni tarbiyalashdek asrlardan beri azaliy orzuni amalga oshirish istiqbollarini kengaytiradi. Yoshlami diniy ekstremizm, aqidaparastlik, deviant xulqlilik, giyohvandlik, fohishabozlik kabi jamiyatimizga yot illatlardan asrab-avaylaShimiz uchun tizimli tarbiyaviy metodikalardan foydalanishimiz lozim. Bunda ta’lim muassasasalari, oila, mahalla-kuy, keng jamoatchilik bilan hamkorlikda tarbiyaviy ishlami amalga oshirish lozim. Buning uchun yoshlarda ma’naviy-ma’rifiy qarashlar ko'lamini kengaytirish, sayqallaShib qolgan uslublardan voz kechib, yangi, zamon talablariga mos keladigan tizimli metodikani, pedagogik treninglami ishlab chiqish kerak. Tizimli reja asosida olib boriladigan tarbiyaviy ishlarda «Kamolot» yoshlar harakati, «Xotin-qizlar qo'mitalari, «Mahalla oqsoqollari» faol ishtirok etishlari kerak. «Avlodlar uchrashganda. . .» «Liderlan>, «Yosh avlod», »16dan keyin» klublari tashkil qilinib, unda ma’naviy, ma’rifiy, siyosiy o'qishlar, turli madaniy tadbirlar o'tkazilishini ta’minlash zarur. Bu klublar faoliyati viloyat, Shahar, tumandagi pedagogik tashxislash, yoshlami reabilitatsiya qilish markazlari tomonidan nazorat olib borishlari kerak. Metodik ishlar talabalaming umumiy tarbiyalanganlik darajasi (nazariy, metodik saviyasi) barcha qirralarini qamrab olishi va uning malakasini uzluksiz takomilaShib borishiga xizmat qilmog'i kerak. Ya’ni metodik xizmatda talabaning kasbiy malakasining barcha fazilatlari yaxlit mujassam ob’ekt sifatida tadqiq qilinadi. Shu asosda korreksion va rivojlantiruvchi tadbirlar belgilanib amalga oshiriladi. Demak, metodik ishlarda asosiy mezon talabalaming kasbiy bilim, ko'nikma va malakalarining takomillashuvi, madaniy saviyasining o'sishida ularga aniq faol yordam berish, pirovard natijada ta’lim-tarbiya samaradorligini oshirishdir. Metodik xizmat tizimida diagnostika ishlari ana Shu bosh mezon nuqtai nazaridan yondaShilgan holda amalga oshiriladi. Ta’lim-tarbiya jarayonining dolzarb muammolarini, nuqsonlanni tezkorlik bilan tugatish uchun metodik ishlaming istiqbolini belgilash lozim.Ta’lim tizimida diagnostika, birinchidan, qanday dir nuqson yoki kamchiliklami aniqlash bilan ulami bartaraf etish chora-tadbirlarini belgilash maqsadida amalga oshiriladi. Har bir diagnostikadan so ng, albatta korreksion ishlar amalga oshiriladi. Ba’zi vaqtlarda sodir bo'lishi mumkin bo'lgan salbiy burilishi yoki xatolaming oldini olish uchun diagnostika o'tkazilib bu sog'lomlashtirish (profilaktika) xarakteriga ega bo'ladi. O'qituvchining korreksion ishlami olib borishdagi mahorati ta’lim berishda psixologik yondashuv natijalari, o'quvchilaming o'zlashtirish jarayonlari sifati va samaradorligi bilan belgilanadi.
Uzluksiz ta’lim tizimida yoshlami tarbiyalashda metodik xizmat tizimi o'qituvchi faoliyatini ham tashxis qilishni nazarda tutadi. Yoshlaming tarbiyalanganlik darajasini diagnostika qilish va korreksiyalash qo'yidagi tartibda amalga oshiriladi:
• tashxis ob’ektini tanlsh;
• tashxis metodikasini belgilash (ishlab chiqish);
• tashxis o'tkazish;
• natijalami tahlil qilish (integretatsiya);
• diagnostika tahlili asosida korreksion tavsiyalar va tadbirlar ishlab chiqish;
• metodik xizmat qilish mazmunini belgilash va amlga oshirish (korreksiya va sog'lomlashtirish ishlari);
• qayta tashxislash, sifat o' zgarishlarim aniqlash.
Yoshlarda ijobiy xislatlami shakllantirish, ulaming sog'lom irodali bo'lishlari uchun tarbiyaviy tadbirlami yosh xususiyatlariga mos ravishda bir qator bosqichlarda o'tkazilishi maqsadga muvofiqdir. Umumiy o’rta ta’lim maktablarida, akademik litseylarda, oliy ta’lim tizimida tarbiyaviy korreksiyalash ishlarini Myunstenberg metodikasi bo'yicha amalga oshirish samarali natijalar beradi. Timoti-Liri metodikalariga tayanilgan holda ishlab chiqilgan va tavsiya qilinayotgan tizim o'spirinlaming xulqidagi nuqsonlami korreksiyalashda (mikroguruhdagi xususiyatlar o'rganilib chiqilgach, sotsiometriya, referentometriya, (o'zaro kirishuvchanlikni Shakllantirish)muhim ahamiyat kasb etadi. Pedagogik faoliyat - kishi mehnatining eng murakkab sohalaridan biri ekan, zamonaviy o'qituvchi ijtimoiy pedagog-psixolog bo'lmasligi mumkin emas. Shuning uchun ham o'quvchilar o'rtasidagi o'zaro munosabatlami yo'lga sola olishi, bolalar jamoasida ijtimoiy-psixologik mexanizmlardan foydalanishni bilishi zarurdir. O'xshash qilib, pedagogik korreksiyalash oqilona tashkillashtirilganda 16-17, 18-19. 20-23 yoshlilardarivojlantiriladigan
Do'stlaringiz bilan baham: |
