1-мавзу «ИҚтисодий таълимотлар тарихи» фанига кириш. Фаннинг предмети ва

Фанни ўрганиш манбалари
«Иқтисодий
таълимотлар
тарихи»
фанини
ўрганиш манбалари турли туман бўлиб, қадимги
археологик топилмалар, моддий неъматлар, қоя
ва бино деворларидаги расмлар, чизмалар ва
халқ оғзаки ижоди намуналари муҳим аҳамиятга
эга. Аммо бу фаннинг энг муҳим манбалари
бўлиб, қўлёзмалар, давлат арбоблари, олим,
донишманд, мутафаккирларнинг ёзиб қолдирган
китоблари халқ қилувчи ўринни
эгаллайди.
Жаҳон
иқтисодий
тафаккурида
қадимги
қўлёзмалар ўта аҳамиятлидир.
20

---

Масалан,
Ўзбекистон
фанлар
академияси
шарқшунослик институтида араб, форс, қадимги
турк тилларида ёзилган йигирма беш мингдан
ортиқ қўлёзма мавжуд. Лекин бу қўлёзмаларни
ўрганишда маълум объектив ва субъектив
камчиликлар мавжуд. Худди сутнинг қаймоғини
олиш осон бўлганидек, бу қўлёзмалардаги
энциклопедик
ғоялардан
муҳимларигина
ўрганилган, иқтисодиёт тафаккури билан боғлиқ
бўлган материаллар ҳали ўз тадқиқотчиларини
кутиб ётибди.
21

---

1997 йили ва 2002 йили
нашр этилган
китобларимизда
ва
2004
йили
чиққан
монографияда Ўрта Осиё мутафаккирларининг
иқтисодий ғоялари маълум даражада ўз аксини
топган. Асосий иқтисодий ғоялар, айниқса
ҳозирги замон иқтисодий таълимотлари маълум
шахслар томонидан ёзилган асарлари орқали
бизгача етиб келган, уларни ўрганиш, тахлил
қилиш, хулоса чиқариш орқали иқтисодий
таълимотлар мажмуаси юзага келган.
22

---

• Етакчи ғарб олимлари кўп ҳолларда бир нечта буюк
шахснинг ғояларига алоҳида урғу беришади: бу
Смит, Маркс, А.Маршалл ва Кейнсдир.
• Бу олимларнинг иқтисодий ғояларида мавжуд
таълимотларнинг кўпчилиги ўз инъикосини топган
ва улар жаҳон иқтисодий ғоялари ривожига
алоҳида ҳисса қўшган шахслардир.
• Иқтисодий таълимотлар тарихи фани бўйича
яратилган адабиётларга тухталадиган бўлсак, бу
масала ўзбек ўқувчилари учун энг нозиқ масала
дейиш мумкин.
23

---

• 1997 йили «Фан» нашриёти томонидан эълон
қилинган ўқув қўлланмадан (2000 нусха) сўнг, 2001 
йилда Тошкент молия институти томонидан ҳам
қўлланма (300 нусха) босилиб чиққан.
• 2001 й. К.Йулдошев ва К. Муфтойдиновлар
томонидан «Иқтисодий таълимотлар тарихидан» 
номли қўлланмада Шарқ иқтисодий ғоялари таҳлил
этилади. Ю.Б.Юсуповнинг рус тилида (1999) чоп
этилган маърузалар матни ҳам диққатга
сазовардир.
• 2002 й. Дастлабки дарслик ҳам яратилди.
24

---