1-mavzu. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish usullari

 5-mavzu. BOZOR 
IQTISODIYOTINING MAZMUNI VA AMAL QILISHI
Reja
1. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va uning asosiy belgilari.
2. Bozor iqtisodiyotida doimiy va asosiy muammolarning hal qilinishi.
3. Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari.
4. Bozor tushunchasi va bozorning vazifalari.
5. Bozor turlari va tuzilishi.
6. Bozor infratuzilmasi va uning unsurlari.
1. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va uning asosiy belgilari.
Hozirgi davrda bozor iqtisodiyoti dunyoning 
koʻpchilik mamlakatlari uchun xos boʻlib, u turli mamlakatlarda har xil darajada va oʻziga xos xususiyatlar 
bilan amal qilmoqda va rivojlanmoqda. 
Bozor iqtisodiyoti 
– bu tovar ishlab chiqarish, ayirboshlash va pul muomalasi qonunqoidalari asosida 
tashkil etiladigan va boshqariladigan iqtisodiy tizimdir. Bunday iqtisodiyot 

---

erkin tovar-pul munosabatlariga asoslanib, uning negizida tovar va pulning turli shakllardagi 
harakati yotadi, u iqtisodiy monopolizmni inkor etadi. 
Bozor iqtisodiyotining muhim va umumiy belgilari quyidagilardan iborat: - turli shakllardagi 
mulkchilikning mavjud boʻlishi va unda xususiy mulkchilikning ustun 
turishi; - tadbirkorlik va tanlov erkinligi; - raqobat kurashining mavjudligi; - davlatning iqtisodiyotga 
cheklangan holda aralashuvi; - korxona va firmalarning ichki va tashqi shart-sharoitlar oʻzgarishlariga 
moslashuvchanligi. 
2. Bozor iqtisodiyotida doimiy va asosiy muammolarning hal qilinishi.
Ijtimoiy xoʻjalik yuritishning 
bozor iqtisodiyotiga asoslangan yoʻlini tanlagan har qanday mamlakat mazkur iqtisodiy tizimning qanday 
amal qilishini mukammal bilishi muhim hisoblanadi. Buning uchun, eng avvalo, har qanday iqtisodiy 
tizimning umumiy muammolarini ifodalovchi quyidagi savollarga javob topish kerak boʻladi: 1) qanday 
mahsulot va xizmatlarni, qancha miqdorda ishlab chiqarish zarur? 2) ushbu mahsulot va xizmatlarni 
qanday texnika va texnologiya vositasida ishlab chiqariladi? 3) bu mahsulot va xizmatlar kim uchun 
ishlab chiqariladi? Bozor iqtisodiyoti bu muammolarni oʻzgacha tarzda hal etadi. Nima va qancha 
miqdorda ishlab chiqarish zarurligi bozor iqtisodiyoti sharoitida eng avvalo iqtisodiy resurslar bilan 
ta’minlanish darajasiga, talab va taklif nisbatiga bogʻliq. Ishlab chiqariladigan mahsulot turi va miqdorini 
aniqlashda iste’molchi talabi alohida, muhim rol oʻynashini ta’kidlash lozim.