1-mavzu. Ijtimoiy ish va ijtimoiy ta’minot

Ijtimoiy ta’minot institut va fan sifatida. Ijtimoiy ta‘minot atamasining turli ma‘nolari mavjud bo‘lib, ham institut, ham akademik fan demakdir. Ijtimoiy xodimlarning Milliy Uyushmalari (AQSH ijtimoiy xodimlari uchun asosiy kasbiy tashkiloti) institut sifatida ijtimoiy ta‘minotga quyidagicha ta‘rif beradi: ―Odamlar jamiyatga xizmat ko’rsatish uchun asosiy jihatlar bo’lgan ijtimoiy, iqtisodiy, ta‘lim

va tibbiy ehtiyojlarga duch kelganlarida amalga oshiriladigan xizmatlar,
imtiyozli dasturlarning milliy tizimi¹.
Ijtimoiy xodimlar ijtimoiy ta‘minot tizimi doirasida qarovsiz qolgan bolalar va ularning oila a‘zolariga, homilador ayollar va o’smirlarga, boshpanasiz va qashshoqlikda yashovchi odamlarga, jismoniy va ruhiy muammolari bor odamlarga, yoshlarga va kattalarga, jinoiy adolat tizimi doirasida, xodimlarga ish joylarida, qochoqlarga, qo’llab-quvvatlashga muhtoj barcha odamlarga yordam ko’rsatadilar. Ular inson ehtiyojlarini yanada to’liqroq qondirish maqsadida xizmatlar, uyushmalar, dasturlar tashkil etadilar, davlat va global darajalarda ijobiy o’zarishlarni amalga oshirishga intiladilar.
Ijtimoiy xodimning eng umumiy maqsadi – o’z mijozlarining ehtiyojlarini qondirishdan iborat. Unga mijozlarning mustaqillik darajasini oshirish, ularning vujudga kelgan muammolarni hal etish qobiliyatini mukammallashtirish, mijozlar uchun qonun tomonidan belgilangan barcha sharoitlarni yaratish yo’li bilan erishiladi. Bundan tashqari, mazkur vazifalarga odamlarning jamiyatga moslashishi yoki reabilitatsiya qilish, ijtimoiy xodimning mijozga yordam ko’rsatish zarurati bo’lmaganda bu kabi natijaga erishish vazifasi ham kiradi.
Ijtimoiy dasturlar va xizmatlarga quyidagilarni misol qilib ko’rsatish mumkin: bola asrab olgan oilada farzand tarbiyasi, kunduzgi parvarish, vaqtidan avval shartli ozodlikka chiqarish, daromadi kam bo’lgan ota-onalar va ularning farzandlariga moliyaviy yordam ko’rsatish, boshpanasizlarga xizmat ko’rsatish, jinsiy terapiya, suitsid xulqqa moyil bo’lgan odamlarga maslahatlar berish va uni oldini olish,



¹ Charles Zastrow. Introduction to Social work and social welfare. Empowering People. George Williams College of Aurora University. Printed in Canada: Brooks/Cole, Cengage Learning, 2010. – Р.1.
mehnat faxriylariga xizmat ko’rsatish, maktabda ijtimoiy ta‘minot, zo’ravonlikka uchragan er-xotinlar uchun boshpana, bolalarga nisbatan zo’ravonlikka oid va nomunosib munosabatlarning oldini olish bo’yicha xizmat ko’rsatish, ichkilikbozlik va giyohvandlikka ruju qo’ygan odamlarga xizmat ko’rsatish va boshqalar.
Shuningdek, ijtimoiy ta‘minot va ijtimoiy xodimlarning maqsadi shaxsning ijtimoiy maqomini tiklash, moddiy mustaqillikka erishishini ta‘minlashdan iborat. Sub‘ektning jamiki faoliyati shu maqsadga bo’ysunadi, uning mohiyati unga muvofiq tarzda shakllanadi, unga ko’ra boshqaruv tashkillashtiriladi, faoliyat vositalari, shakllari va usullari tanlab olinadi.

2.