1-мавзу: «иионинг жамо¬ат тартибини саќлаш ва жамоат хавфсизлигини таъмин¬лаш фаолияти¬ни бош¬ќариш» ўќув курси¬нинг пред¬мети, вазифаси ва тузилиши

2-§. Миграция ва фуқароликни расмийлаштириш 
бўлинмаларининг паспорт тизимини таъминлаш
фаолиятини бошқариш 
Бугунги кунда ички ишлар органлари зиммасига юклатилган 
барча функцияларни самарали бажаришнинг энг асосий омилларидан 
бири унинг бошқарув тизимини ва ундаги меҳнатнинг илмий ташкил 
қилинишини такомиллаштиришдир. Шу сабабли ҳам, паспорт тизими-
ни таъминловчи асосий субъектлар (миграция ва фуқароликни 
расмийлаштириш бўлинмалари) фаолиятини ташкил этиш масала-
ларига алоҳида эътибор қаратиш лозим. 
Бошқарув тизими бу жамият ёки аниқ ижтимоий гуруҳларни бир 
ҳолатдан бошқа ҳолатга ўтказиш ёки уни белгиланган тартибда 
сақлаб туриш мақсадида уларга таъсир қилувчи бошқарув субъект-
лари, усул ва воситалари йиғиндиси бўлиб, усиз ҳеч бир тизим ўзига 
юклатилган вазифаларни самарали бажара олмайди. Амалиёт натижа-
лари шуни кўрсатмоқдаки, миграция ва фуқароликни расмийлашти-
риш бўлинмалари томонидан паспорт тизимини таъминлаш фаолияти-
ни ташкил этиш ва бошқаришда ҳозирги кунда бир қанча муаммо ва 
камчиликлар бўлиб, уларни бартараф этмасдан тизим самарадор-
лигига эришиб бўлмайди. 
Тизимни бошқариш жараёни ўз ичига, асосан, тизим фаолиятини 
ҳуқуқий, ташкилий-методик, моддий-техникавий, кадрлар билан, 
шунингдек бу борадаги ҳамкорликни таъминлаш каби бошқарув 
элементларини ўз ичига олади. 
Миграция ва фуқароликни расмийлаштириш бўлинмаларининг 
паспорт тизимини таъминлаш фаолиятини бошқариш деганда, қонун 

---

350 
ҳужжатлари билан ваколат берилган субъектлар томонидан мазкур 
тизимни самарали таъминлашга қаратилган ҳуқуқий, ташкилий-
методик, моддий-техникавий, кадрлар билан ҳамда бу борадаги ҳамкор-
ликни таъминлаш орқали амалга ошириладиган ижроия-фармойиш 
бериш фаолияти тушунилади. 
Тизим фаолиятини ташкилий-методик таъминлаш ишлари ҳам 
бошқарув циклининг асосий босқичларидан бири бўлиб, ушбу босқич 
миграция ва фуқароликни расмийлаштириш бўлинмалари томонидан 
паспорт тизимини самарали таъминлашда муҳим аҳамият касб этади. 
Бошқарувнинг мазкур шакли орқали тизимнинг қай даражада ишла-
ётгани, унинг самарадорлик даражасини аниқлаш мумкин. Шунинг-
дек, аниқланган салбий ҳолатлар юзасидан тезкор бошқарув қарор-
ларини қабул қилиш имкони юзага келади. 
Миграция ва фуқароликни расмийлаштириш бўлинмаларининг 
паспорт тизимини ташкилий-методик таъминлаш фаолияти: а) ушбу 
тизимни ахборотлаштириш (ахборот билан таъминлаш); б) фаолиятни 
режалаштириш; в) фаолият натижаларини таҳлил қилиш ва ҳисобини 
юритиш; г) фаолиятни назорат қилиш ва баҳолаш каби бошқарув 
шаклларини ўз ичига олувчи босқичларда намоён бўлади. 
Ахборот умумий маънода одамлар ўз фаолиятини ташкил қилиш 
учун идрок этадиган, қайта ишлайдиган ва фойдаланадиган янги 
маълумотларга эга бўлган хабарлар бўлиб, миграция ва фуқароликни 
расмийлаштириш бўлинмаларининг паспорт тизимини таъминлаш 
фаолиятида ушбу соҳадаги маъмурий ҳуқуқбузарликлар ва алоҳида 
турдаги жиноятларни аниқлаш, олдини олиш ҳамда уларга қарши 
курашишга шарт-шароит яратади. Паспорт тизимини самарали таъ-
минлашга хизмат қилувчи ахборотларга шахсни ҳужжатлаштириш, 
прописка қилиш ва паспорт тизими қоидаларига амал қилиш ҳолатига 
доир маълумотларни киритиш мумкин. 
Бугунги кунда миграция ва фуқароликни расмийлаштириш 
бўлинмаларида республика ҳудудида электрон ахборот ресурслардан 
фойдаланган ҳолда шахс, жамият ва давлат манфаатларига зарар 
етказишга қаратилган жиноий ҳаракатларни аниқлаш, уларни олдини 
олиш, диний экстремизм ва терроризмнинг ҳар хил кўринишларига 
қарши курашиш борасидаги тезкор-қидирув тадбирларини ўтказиш 
учун зарур шарт-шароитларни яратиш, шунингдек манфаатдор ташкилот-
лар (органлар) ўртасида шахс тўғрисидаги маълумот алмашинувини 
тезкор ва самарали таъминлашга қаратилган автоматлаштирилган 
ахборот тизимлари фаолият олиб бормоқда. 

---

351 
Бундан ташқари, аҳоли тўғрисидаги аниқ ва барча маълумот-
ларни жамлаш, ҳисобини юритиш, шунингдек улардан жамоат тарти-
бини сақлаш ҳамда жиноятчиликка қарши кураш амалиётида фойда-
ланиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси аҳолини паспортлашти-
ришнинг автоматлашган ахборот тизими (АПААТ) ташкил этилган. 
Жойлардаги миграция ва фуқароликни расмийлаштириш бўлин-
маларида Ўзбекистон Республикаси ИИВ Миграция ва фуқароликни 
расмийлаштириш бошқармаси Аҳолини паспортлаштиришнинг автомат-
лаштирилган ахборот тизими республика маркази (АПААТ РМ)га 
бевосита бўйсунувчи, тизимда ахборот хавфсизлигини таъминловчи 
масъул субъектлар ажратилиб, уларнинг вазифаси сифатида ушбу 
хизмат базасида мавжуд бўлган ахборот ресурсларини ҳимоялаш, 
уларнинг нормал ишлаш жараёнига тасодифан ёки қасддан аралашиш 
ёхуд уларга ноқонуний равишда маълумотлардан фойдаланиш 
(маълумотларни рухсатсиз ўзгартириш, қалбакилаштириш ёки йўқ 
қилиб ташлаш) орқали зарар етказилишининг олдини олиш масала-
лари белгиланди. Шу билан бирга, бугунги кунда шахс тўғрисидаги 
маълумотлардан фойдаланиш амалиёти самарадорлигини ошириш 
мақсадида шахснинг Ф-1 карточкалари электрон шаклга ўтказилган. 
Миграция ва фуқароликни расмийлаштириш бўлинмалари томони-
дан паспорт тизими соҳасидаги ҳуқуқбузарликлар ҳисобининг тўлиқ 
ва сифатли юритилиши,