1-Mavzu. Harakatli o`yin va milliy o`yinlarning paydo bo`lishi. Reja: Harkatli no`yinlarning paydo bo`lishi 2

O'SPIRIN VA QIZLAR UCHUN HARAKATLI O'YINLARNING TASNIFI

Yuqori sinf o'quvchilarida (15—17 yoshli) organizm rivojlanishi va o'sishi davom etadi.

Skeletni suyakka aylanishi jarayoni va mushak kuchining rivoj-lanishi hali ham tugallanmagan bo'ladi. O'smirlarning og'irligi ayniqsa suyaklarning o'sishi va mushak og'irligining oshishi hisobiga ortadi. Qizlarda esa mushak sistemasi, xususan, yelka kamari muskuli bola­larga nisbatan sekin rivojlanadi. Qizlarda tananing og'irligi uning uzunligini ortishiga, tos hajmi va yog' qatlamlarini hisobiga o'sadi. Bo'g'inlarning shakllanishi tugallanadi va ular morfologik o'zgarish-lariga ozroq yumshoq bo'lib qoladi. O'spirinlarda bu davrda jinsiy balog'atga yetish tugullanadi. Abstrakt fikrlash qobiliyati hodisani tahlil qilish, o'rtoqlarining harakatiga va o'zlarining qiliqlariga ongli munosabati birmuncha ortadi.

O'quvchilarda tormozlanish funksiyalarini takomillashgan bo'li-shi, iroda, o'zini tuta bilish o'yindagi yutqazishni ko'proq tinch o'tkazishni rivojlantiradi. O'spirin va qizlarda u yoki bu sport turiga qiziqishi barqaror bo'ladi.

O'yinni kuchli zo'riqishi bilan uzoq vaqt davomida o'tkazish mumkin emas, chunki ular zo'r berishga va charchashga olib keladi. Biroq harakat malakalarini takomillashtrish uchun o'yinda faol harakatlarni ko'p martadan takrorlash juda ham zarur.

Qizlarda o'yinda tezlik, kuch, chidamlilik bolalarga nisbatan kam bo'ladi. Shuning uchun harakatli va sport o'yinlari ular bilan alohida-alohida o'tkaziladi. Bu davrga kelib sport o'yinlari asosiy o'rinni egallaydi, harakatli o'yinlar esa yordamchi vosita sifatida qoladi, turli-tuman sport turlari va har xil sport o'yinlari uchun o'yin taktikasi madaniyati alohida malakalarni mustahkamlashga va takomillashtirishga imkoniyat tug'diradi.

Sport elementlari bilan o'ynaladigan harakatli o'yinlardan, shuningdek, u yoki bu sport turlari bilan shug'ullanganda faol dam olish — razminka sifatida foydalanish mumkin.