1-mavzu: Fanini maqsadi. Himoyalangan yer inshootlarini turlari

Teplitsalar (issiqxonalar). Ekin o’stiriladigan inshootlarning eng samarali 
turi bo’lib, ularda zamonaviy vositalar yordamida o’simliklar uchun eng qulay 
sharoit yaratish mumkin. Issiqxonalarning tuzilishida o’ziga xos tomonlari bo’lib, 
ularda yer bilan tom orasida balandlik katta. Uning parnikdan farqi shundan kelib 
chiqib, ichida mashinalar va xizmatchilar bemalol ishlaydi. Teplitsalar mavsumsiz 
fasllarda mahsulot yetishtirish hamda ko’chatlar o’stirish uchun xizmat qiladi. 
3. Issiqxonalar vazifasi, ulardan foydalanish. Issiqxonalarni boshqa 
inshootlardan farqi. Issiqxonalarning vazifasi, turlari va ularning tuzilshi. 
Issiqxonalar - ekin o’stiriladigan inshootlarning eng murakkab tuzilishiga ega 
bo’lgan turi bo’lib, zamonaviy vositalar yordamida o’simliklar uchun qulay 
sharoitlar yaratiladi.
 
Issiqxonalarning tuzilishida boshqa inshootlardan o’ziga xos farqli tomonlari 
bo’lib, ularda yer bilan tom orasidagi masofa katta bo’ladi. Issiqxonalarning 
parniklardan asosiy farqi shunday, bunday murakkab tuzilishga ega bo’lgan 
inshootlarda mashina va mexanizmlardan foydalanish, ishlovchilar har qanday 
noqulay iqlim sharoitida ham ishni ichkarida turib davom ettirishlari mumkin. 
Issiqxonalarning asosiy vazifasi mavsumdan tashqari muddatlarda mahsulot 
yetishtirish va ko’chat tayyorlashdan iborat. Issiqxonalar-zamonaviy qo’rilgan 
istiqbolli inshootlar bo’lib mehnat unumdorligi yuqoriligi hisobiga ko’p mahsulot 
yetishtiriladi. 
 
Foydalanish va qurilish belgilariga qarab sabzavot, ko’chat hamda ko’chat 
va sabzavot yetishtiradigan foydalanish muddatlari bo’yicha yil davomida va 
bahorgi-yozgi mavsumda foydalanadigan issiqxonalarga bo’linadi. Maydondan 
foydalanish usuliga ko’ra, tuproqli va sukchakli (stelajli bo’ladi). O’simliklarni 
joylash-tirish usuliga ko’ra bir yarusli va ko’p yarusli bo’ladi. Reja-lashtirish bo’yicha bir va ko’p zvenoli bo’ladi. Ildiz orqali oziqlantirish bo’yicha tuproq, 
kichik hajmda gidroponikali bo’ladi. Isitish usuliga ko’ra-quyosh yordamida, 
biologik yonilgi va texnik usulda isitiladi. Usti yopish materialini turiga ko’ra 
oynali, plenkali, stekloplastli. Tomini shakliga ko’ra bir yoki ikki nishabli, yarim 
yoysimon yoki soyabonsimon bo’ladi. Foydalanish ketma-ketligi bo’yicha bir 
joyda doimiy ishlatiladigan ham bir joydan boshqa joyga ko’chiriladigan 
issiqxonalarga bo’linadi. Sinchini mavjudligiga ko’ra oynavand issiqxonalar 
hamisha sinchli sinch vazifasini havo bajaruvchi issiqxonalar bo’ladi. 
1. Qurilish maydon; 2. Inventar maydon; 3. Foydali maydon. 

Qurilish bilan band bo’ladigan maydonga issiqxonalarning tashqi o’lchami 

bo’yicha egallagan maydon kiradi. Inventar maydon esa issiqxonaning ichki 
tomondan chuqurligi va eni kiradi. Foydali maydon esa-bevosita ekin o’stirishda 
band bo’lgan maydon kiradi. YUlaklar, shuningdek uskunalari bilan band etilgan 
maydon foydali maydonga kirmaydi. Issiqxonalarning maydonidan foydalanish 
koyeffitsiyenti deganda-foydali maydonni inventar maydonga nisbatini 
tushunamiz. Ushbu koyeffitsiyent sukchakli, ya’ni stelajli issiqxonalarda 0,6 ni, 
yerli issiqxonalarda 0,8 ni tashkil etadi. Issiqxonalarning to’siq koyeffitsiyenti -
hamma to’siladigan qismlar satxini inventar maydonga nisbati tushuni-ladi. Bu 
koyeffitsiyent issiqxonani maydoniga bog’liq holdadir. Bu koyeffitsiyent 1 
zvenolida 1,5-1,7 bloklida 1,2-1,4 bo’ladi.