1-mavzu: Fanini maqsadi. Himoyalangan yer inshootlarini turlari

4. Zamonaviy – va angar issiqxonalarni namunaviy loyihalari. Hozirgi 
zamonaviy teplitsa xo’jaligi sanoat negizida qurilgan va yil bo’yi meva-sabzavot 
yetishtiriladigan haqiqiy fabrikalarga aylangan. 
Issiqxonalarning asosiy konstruktiv qismlari: fundament, sinch, yon va ikki 
uchki devorlari, tomidir. Isitish, ventilyatsiya, suv ta’minoti, elektr bilan ta’minlash 
sistemalari, karbonat angidrid gazi bilan boyitish va so’kchaklar ichki jihozlarga 
kiradi. 
Teplitsalar foydalanish muddatlari, mo’ljallanishi, isitish usuli, konstruktiv 
xususiyatlari va boshqa qator jihatlaridan farqlanadi. 
Ular foydalanish muddatlari va davomiyligiga qarab bahori va qishki; 
vazifasiga qarab ko’chat o’stiriladigan, tsitrus mevalar, gul, shampinon, 
sabzavotlar yetishtiriladigan; o’simliklarni o’stirish texnologiyasiga qarab tuproqli 
va gidroponli; ichki jihozlanishiga qarab stellajli va tuproqli xillarga bo’linadi. 
Konstruktiv yechimi jihatidan esa, issiqxonalar yorug’lik o’tkazuvchi nishab 
(qiya) tomonlari soniga qarab, bir, ikki va ko’p tomonlama nishab (blokli) tiplarga 
bo’linadi. 
Qishki tiplitsalar yil mobaynida foydalanishga mo’ljallangan bo’lib, ularda 
sabzavotlar yetishtiriladi. Bular konstruktsiyasi mustahkam bo’lib, odatda metall 
yoki temir-betondan ishlanadi, chunki u qishda yog’adigan qalin qor va sovuq 
shamollarga chidamli bo’lishi kerak. 
Kuchli isitish sistemasi yilning eng sovuq oyida ham haroratni qulay 
darajada saqlab tura oladi. 
Butun dunyo tajribasida yon chiziqlari bir-biri bilan tutashib ketgan bir 
necha blokli ikki tomonga nishab qishki teplitsalar keng tarqalgan. Ularning 
umumiy quvvati 6, 12, 18, 24 gektar bo’lib, qurilish, inventar va foydali 
maydonlardan iborat. Issiqxonalar maydoni kamida 6 gektar bo’lgani iqtisodiy 
samarali, eng qulay maydoni esa 18-24 gektar hisoblanadi. 
 
Muhokama uchun savollar: 
1. Himoya qilingan yer sabzavotchiligini ahamiyati, vazifalari nimadan 
iborat? 
2. Himoya qilingan joy inshootlari turlarini ko’rsatib bering? 
3. Parniklar kanday asosiy qismlardan tuzilgan? 
4. Isssikxonalarning parniklardan farqini aytib bering?.