1 мавзу: “Фалсафа ўқитиш методикаси” фанининг предмети, мақсади ва вазифалари

мифология ва дин билан ҳам зарурий мулоқотда 
бўлади.
Лекин бу ҳам фалсафанинг ўзига хослигини тасвирлаш учун етарли эмас. 
Зеро чинакам фалсафа қуруқ билим эмас, балки у шундай ҳикматдирки, 
ўқитувчи бу ҳикматни амалиётда қўллаш тадбирлари ҳақида ҳам талабага 
йўналиш бериши керак. Шундай экан фалсафани ўқитишда ўқитувчининг ўзи 
ҳам амалиёт билан яхши боғланган бўлиши, яъни 
ҳаётга асл донишманд 
кўзи билан қарай билиши ва бу қобилиятни ўз шогирдларига ҳам 
сингдириши
ҳам керак. 

---

Фалсафа ўқитишнинг бошка фанларни ўқитишдан фарқлантирадиган яна 
бир муҳим жиҳати шундаки, бошқа фанларни ўқитишда зксперимент 
услубидаи фойдаланиш мумкин бўлгани ҳолда, фалсафада бундай имконият 
йўқ. Масалан, фанлар ичида энг мавҳуми ҳисобланган математикани ёки 
назарий физикани ўқитишда ҳеч бўлмаганда формулалардан фойдаланиш 
мумкин. Фалсафий мушоҳадаларни эса ҳатто формула ёрдамида ҳам ифодалаб 
бўлмайди. Шунинг учун 
фалсафани ўқитишда асосан мантиқий 
мушоҳаданинг ўзи билан кифояланишга мажбур бўлинади. 
Шунинг учун 
ҳам Аристотел мантиқ фанини фалсафа эмас, лекин фалсафани, умуман, ҳар 
қандай билимни ўрганишга тайёрловчи муҳим дастлабки босқич, яъни 
пропедевтика, деб атаган эди.
Айни пайтда шуни ҳам унутмаслик керакки, фалсафа фақат юксак 
мантиқий абстаркт билим тизимидангина иборат эмас, балки интуитив ижод 
ҳамдир. Шу жиҳатдан фалсафани санъатнинг ўзига хос шакли ҳамдир, дейиш 
хам мумкин. Кўп мутафаккирлар ўз фалсафий қарашларини проза, поэзия 
ёрдамида ифода этганлари ушбу фикрнинг ёрқин далилидир. Масалан, 
мавлоно Жалолиддин Румийнинг, Абдураҳмон Жомийнинг, Алишер 
Навоийнинг фалсафий қарашлари жуда юксак поэтик тарзда, ғазалларда 
ифода этилган. Шунингдек, Данте, Вольтер, Байрон, Гете, Пушкин, 
Достоевский кабилар ҳам шундай санъаткор файласуфлардир. 
Бундан эса ҳозирги кун фалсафа ўқитувчиси бошқа махсус фан 
ўқитувчиларидан фарқли ўлароқ
 
билимнинг фақатгина бир даражаси – 
чизиқли рационал тафаккур, назария билангина чекланмасдан, ночизиқли 
тафаккур эгаси бўлиши ҳамда илмий ва эстетик интуиция билан ҳам яқиндан 
таниш бўлиши кераклиги кўринади . Яъни, бугунги кун фалсафа ўқитувчиси 
ХХ аср Ғарб маданиятига - фалсафаси ва фанига аллақачон кириб келган 
борлиқни янгича - норационал ва ночизиқли-синергетик англаш билан ҳам 
чекланмаслиги, балки илмий ва эстетик интуитив онг маданиятига ҳам эга 
бўлиши ва бу маданиятни ўз талабаларига ҳам сингдириши керак. Бунингсиз 
бизнинг миллий фалсафамиз жахон миқёсидаги фалсафа бўла олмайди. 
Айни шунга кўра бугунги кун фалсафа ўқитувчиси ўз талабаларини бир 
вақтнинг ўзида ҳам серқирра билим, ҳам яхши тарбия асослари, ҳам юксак 
ижод намуналари билан таништириб бориши, шунинг билан бирга уларнинг 
яралиши сирларидан бохабар этиши ҳам керак. Шу тарзда