1-mavzu: falsafa dunyoni anglash usuli reja: Sharq va G‘arb mutafakkirlari falsafaning maqomi haqida 2

Dunyoqarashning tarixiy shakllari. 
Turli davrlar bilishni yanada teranlashtirdi va inson 
dunyoqarashini kengaytirdi. Shunga mos ravishda oddiy (empirik) dunyoqarash ham boyib 
bordi, uning negizida o‗zini o‗zi tashkil etish qonunlariga muvofiq yanada murakkabroq 
tuzilmalar asta-sekin shakllandi va bu pirovard natijada dunyoqarashning alohida shakllari yoki, 
tarixiy tiplari farqlanishiga olib keldi.
Tarixan dunyoqarashning dastlabki shakllari 
mif
va 
din
, 
falsafa
va fan bo‗lib, bu hol 
insoniyat tadrijiy rivojlanishining umumiy mantiqi bilan mushtarakdir. Ko‗nikmalar, tajriba va 

---

oddiy bilimlar to‗planishiga qarab, nafaqat ularni avloddan avlodga o‗tkazish muammosi yuzaga 
kelgan, balki ibtidoiy odamlarning dunyoqarashi ham murakkablashib borgan. Bu dunyoqarash 
rivojlanishining muayyan bosqichida, to‗plangan bilimlarning «yuqori bosqichiga» etilgach, 
boshqa har qanday murakkab tizimda bo‗lganidek, dunyoqarashda ham o‗zini o‗zi tashkil etish 
qonunlari amal qila boshlagan.
Masalan, bu hodisaning mohiyatini yaxshiroq tushunish uchun shaxsiy kutubxonada 
kitoblar yig„ilishi bilan bog„liq misolga murojaat etish o„rinli bo„ladi. Mazkur kutubxonada 
kitoblar bir nechta bo„lsa, ularni tizimga solish talab etilmaydi, ular qaerda yotgani va ularning 
o„zaro munosabati qandayligi ham ahamiyat kasb etmaydi. Kutubxona hajmi o„nlab kitoblar 
bilan o„lchangan taqdirda esa, ulardan foydalanishga qulaylik yaratish uchun kitoblarni 
muayyan tarzda joylashtirish, tizimga solish talab etiladi. Kitoblar soni qancha ko„p bo„lsa, ular 
bilan ishlash shuncha oson va qulay bo„lishi uchun ularni tasniflash, tartibga solish, ruknlarga 
ajratish tizimi shuncha murakkab bo„ladi. 
Ibtidoiy odamlarning ancha rivojlangan 
dunyoqarashida o‗zini o‗zi tashkil etish qonunlariga muvofiq ayni shunday tartiblilik dastavval 
mif hamda dinning ilk shakllari ko‗rinishida vujudga keldi.