1-Мавзу: “Электрон бизнес асослари” фанининг предмети ва билиш усуллари (2 соат)

2 Kompyuterlar tizimlarining topologiyasi;

3. 
   Axborotga kirishni xujjatlashtirish imkoniyatini mavjudligi yoki yukligi;
   
4. 
   G lobal tarmokka chikishning mavjud yoki yukligi;
   
5. 
   Ishlatiladigan telekommunikastiya uskunalari turi;
   
6. 
   Elektron pochtada ishlatiladigan dasturiy ta’minot turi;
   
7. 
   Axborotning dasturiy yoki uskunaviy xavfsizligining ishlatilishi
   

yoki ishlatilmasligi va uni amalga oshirish usuli;

8. 
   Ishlatiladigan tashki, optik va boshka axborot tashuvchilar turi.
   

Kompyuter buzgunchilarining toifalari. Umumiy xolda kompyuter jinoyatchilarini sodir etuvchi shaxslarni "tashki" va "ichki" kompyuter buzgunchilariga ajratish mumkin.
Elektron tijorat amaliyoti shuni kursatadiki, kupchilik xolda eng katta xatar "tashki tur" dagi kompyuter buzgunchilari xisoblanadi. Ommaviy axborot vositalarining mavjud tajribasiga asosan ularni xakerlar deb atashadi. Birok xozirda xakerlarga karshi muvaffakiyatlirok kurashish maksadida uziga xos xakerlar submadaniyatining shakllanishi tugrisida suzlash mumkin.
;ukukbuzarlik xarakatlariga karshi chikish va elektron tijoratning axborot xavfsizligini ta’minlash maksadida korxonalar raxbarlari uchun xakerlarning ular kizikishi va mutaxassislashuv soxasini xisobga olgan xolda sinfga bulib kursatish lozim. Sinflarga bulish doirasi xaker tushunchasiga kuyidagi darajalar kiradi: xususiy xakerlar, frikerlar, axborot brokerlari va metaxakerlar.
Ajratib kursatilgan darajalarning xususiyatlarini kurib chikamiz. Xususiy xakerlar asosan kompyuter va kompyuter atrofidagi buzgunchiliklarda mutaxassislashadilar va ularni klassik xakerlarga, krakerlarga, tizim krakerlariga va xaker - karderlarga bulish mumkin.
Klassik xakerlar muammoga noan’anaviy, original yondashishib, dasturiy - uskunaviy ta’minotni tulalicha biluvchi, yukori darajali uy - fikr yuritib natijalarga erishuvchi professionallar xisoblanadi. Ular uchun faoliyatning asosiy sababi pul emas, aksincha, texnik tusiklarni engib utish va uzining barcha narsaga kodirligini sezish tuygusidir. Ular davlat boshkaruviga extiyotkorona karaydilar, zero, ular fikricha xukukni ximoya kilish organlarning xar bir xarakati Internetda yashovchilar uz -uziga boshkaruvchi olamini buzishga olib keladi. Klassik xakerlar xech kimga zarar keltirmagan xolda uzlarining professional imkoniyatlarini kursatish maksadida kompyuter va dasturlarga kiradilar va bundan ruxiy konikish sezadilar.
Klassik xakerlar xarakatining asosiy goyasi: "Axborot tekin va barchaning kirish imkoniyati bulishi lozim". Albatta, bu shior bilan barcha rozi emas va ayniksa, elektron tijorat olami a’zolari va aynan ularning axborot Web - zaxiralari eng kup klassik xakerlarning kurshovida koladi. Klassik xakerlar juda katta kizikish bilan kompyuterlar va dasturlar jarayonini urganadilar, shuning uchun kupincha ta’kiklangan joylarga va axborotning elektron saklash joylariga kiradilar.
Krakerlar koidaga kura, axborotni olish, zarar etkazish va boshka salbiy maksadlarda dasturlarni buzib echish, kodlar generastiyasini amalga oshirish, dasturiy darajadagi dasturiy -uskunaviy xavfsizlik vositalarini buzib kirishni amalga oshiradilar.
Tizim krakerlari (kiber krakerlar) lokal va global kompyuterlar tizimlarini buzib kirishga mutaxassislashadilar. Kiberkrakerlar jinoyatchiligining asosiy kurinishlari kompyuter tizimlari va tarmoklariga ruxsatsiz kirish, ma’lumotlarni modifikastiyalash va yuk kilish xisoblanadi. Bir xujumdan ikkinchi xujumga utganda kiber krakerlarning imzosi va manbai uzgarsa-da, ularning xarakat usuli, asosan, tizim va tarmoklarning kuchsiz tomonlarini ishlatishga asoslanadi (ximoya parollarining tanlovi, konunga zid registrastiya va boshkalar).