1-Мавзу: “Электрон бизнес асослари” фанининг предмети ва билиш усуллари (2 соат)

Bannerlar – deganda to’g’ri grafik ko’rinish bo’lib, o’zida kompaniya, tovar yoki xizmatini yoki g’oyasini aks ettiruvchi hamda JAVA formatlarida namoyon bo’ladi. Banner reklamasining asosiy maqsadi minimal kichkina joyda maksimal ma’lumot berish. Bannerlarning to’liq banner, yarim banner, kvadratlar, tugma, mikrotugmahamda vertikal bannerlar ko’rinishlari mavjud. Banner reklamasi CLICK HERE deb nomlangan jumla asosida paydo bo’lgan degan g’oya ham mavjud. Qaysiki insonlar reflektiv ravishda ushbu bannerlarni tanlovini ongsiz ravishda tanlov amalga oshirilganligidir. Bannerlar imidjli va tanlovli bo’ladi:

1. 
   Imidjli banner asosida kompaniya imidjini shakllantirib, uni mustahkamlash yotadi. Odatda unda savdo belgisi bund yoki logotip joylashtiriladi. Internet foydalanuvchilari ushbu bannerni tashlamalarida banner o’z vazifasini bajarilgan hisoblanadi.
   
2. 
   Tanlovli bannerda esa asosiy maqsad reklama beruvchi saytga ko’proq foydalanuvchilarni jalb qilishdan iboratdir. Iste’molchilarga ma’lumotni yetkazish bo’yicha bannerlar 2 ga bo’linadi: passiv va aktiv bannerlarga bo’linadi.
   

3. 
   Passiv banner - o’zidagi ma’lumotni namoyon etadi.
   
4. 
   Aktiv banner - esa sichqoncha ko’rsatkich keltirilganda o’zidagi ma’lumotlar o’zgarib boradi.
   

Bannerlar ko’rinishi bo’yicha 3 ga bo’linadi:

4. 
   Oddiy bannerlar ya’ni o’zida matn yoki rasmni mujassamlashtiriladi.
   
5. 
   Animatsion bannerlar ya’ni o’zida harakatlanuvchi matn yoki tasvirni ifodalaydi.
   
6. 
   Interfaol bannerlar ya’ni iste’molchi harakatiga ko’ra o’z shaklini o’zgartiruvchi bannerlar.
   

Bannerlarni joylashtirish 3 usulda amalga oshiriladi.

1. 
   Banner Exchange Serves – deb nomlangan (xizmatlar) almashish bannerlarni almashinuvini tashkil etuvchi xizmatlar orqali kompaniya o’z bannerini boshqa kompaniya saytiga joylashtiruvini amalga oshirishi kerak.
   
2. 
   Bir necha korxona yoki (kompaniyalar) dan o’z saytlarida shartnoma asosida ko’rsatilgan bannerlarni joylashtirish.
   
3. 
   Qidiruv tizimlari, kataloglar yoki Web-saytlarda to’lov asosida bannerlarni joylashtirish.
   

Banner reklamasining samaradorligini quyidagilar bilan belgilanadi.

1. 
   Banner ko’rsatishlar miqdori (impressions) yoki reklama bahosini aniqlab beruvchi parametrdir. CP-M har 1000ta ko’rsatilgan bannerning bahosi sanaladi.
   
2. 
   O’tishlar banner orqali o’tishlar miqdori (click through) ushbu banner sichqoncha ko’rsatkichi orqali tanlanib o’sha bannerga o’tilganligi, parametrlari CTR-ushbu banner orqali o’tilgan va ko’rsatilgan miqdori ya’ni foizni bildiradi.
   

Elektron biznesda reklama xabarnomalar o’zi tovar vazifasini o’taydi, hamda ushbu xabarni o’qish yoki yo’rish orqali ham haq to’lanishi mumkin. Banner reklamasining yana yuklanuvchi banner ko’rinish bo’lib, unda asosiy sayt yuklangunga qadar ekranda bir yoki bir necha kichkina oynalarda reklamalarda namoyon bo’lishidir. Asosiy sayt ochilgandan keyin ushbu oynachalarni yozish mumkin. Elektron pochta orqali reklama, information byulitenlarda, rassilka ya’ni jo’natmalarda hamda muhokama listlarida joylashtirib aniq auditoriyaga yoki sigmentga maqsadli yo’naltirilgan bo’ladi.

Internet reklamalarini yo’lga qo’yish nisbatan myrakkab va ko’p bosqichli jarayon. Byning ychyn reklama beryvchi eng birinchi navbatda, o’z veb-sahifasini ishga tyshirishi, so’ngra reklamani tayyorlash va qaysi veb-sahifalarga joylashtirishni belgilashda qyyidagilarga ahamiyat berishi lozim:

1. Veb-sahifaning ommabopligi;
2. reklama bannerining o’lchamlari va joylashgan o’rni;
3. reklama bannerining dizayni;
4. narxlash modellari.
1. Veb-sahifaning ommabopligi. Reklama beryvchi mavjyd mahalliy va horijiy veb-sahifalar, ylarga myrojaat etyvchilar soni, qaysi yosh va qiziqishdagi foydalanyvchilarga mo’ljallanganligi haqidagi batafsil ma’lumotlarga ega bo’lishi lozim.
Hozirgi kynda dynyoda deyarli barcha tyrdagi firma va kompaniyalar o’z veb-sahifalariga ega bo’lishga intila. Mahalliy korxona va tashkilotlar ham by jarayondan chetda tyrmayapti. Masalan, O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligining 2010 yil, sentyabr natijalariga ko’ra, bygyngi kynga kelib, .uz zonasida ro’yhatga olingan domenlar soni 9,5 mingga yaqin. Barcha milliy saytlarga myrojaatlar natijalarini www.uz va uzreyting.uz sahifalaridan olish mymkin. Undagi ma’lumotlarga ko’ra tashrif buyuryvchilarning soniga ko’ra by ro’yhatda qyyidagi veb-sahifalar etakchilik qilmoqdalar.
4-jadval. Mahalliy domenlarning tarmoq manzillari va veb-sahifaga myrojaatlar soni ro’yxati.

Bynda xostlar – foydalanyvchi kompyuterlarining tarmoq manzillari, xitlar esa – veb-sahifaga myrojaatlar sonini anglatadi.
By ma’lumotlar yordamida reklama beryvchi o’zi ychyn zaryr bo’lgan veb – sahifalarni ajratib olish imkoniga ega bo’ladi.