1 Мавзу: «Бозор инфратузилмаси иктисодиёти» фанининг предмети ва вазифалари

 
3. «Bozor infratuzilmasi  iqtisodiyoti»  fanining  predmeti  va  tadqiqot usullari. 
 
«Bozor  infratuzilmasi  iqtisodiyoti»  fanining  predmeti  -  bozor  infratuzilmasi 
subyektlarining  faoliyat  yuritish  qonuniyatlari  va  ularni  rivojlantirish  yo‗nalishlarini 
o‗rganishdan  iborat.  «Bozor  infratuzilmasi  iqtisodiyoti»  fani  o‗z  predmetini  o‗rganishda 
quyidagi usullardan foydalanadi: 
a)  dialektika  usuli.  «Bozor  infratuzilmasi  iqtisodiyoti»  fani  o‗zining  maqsad  va  asosiy 
vazifalarini  hal  etishda  barcha  iqtisodiy  munosabatlarni  dialektika  qonuniga  asoslangan  holda 
tadqiq etadi. Bunda barcha iqtisodiy jarayonlar o‗zaro bog‗liqlikda va doimiy rivojlanishda deb 
qaraladi.   

---

b) deduksiya usuli. Iqtisodiy jarayonlar to‗g‗risidagi nazariy g‗oyalarga asoslangan holda 
ularni amaliyotga tatbiq qilish mexanizmini o‗rganish deduksiya usuli deyiladi. 
d)  induksiya  usuli.  Iqtisodiy  jarayonlar  to‗g‗risidagi  ma‘lumotlarni  o‗rganib,  shular 
asosida nazariy g‗oyalarni yaratish jarayoni induksiya usuli deb nomlanadi. 
Demak,  bozor  infratuzilmasi  sohasida  har  qanday  iqtisodiy  muammoni  avval  uning 
nazariyasidan, ya‘ni g‗oyasidan amal qilishiga qarab o‗rganish yoki bu muammoning amaliyotga 
joriy etilishidan, ya‘ni amaliyotdagi holatiga asoslangan holda g‗oya yoki nazariyasini yaratishga 
qarab  tadqiqot  olib  borish  mumkin.  Ikkala  holatda  ham  iqtisodiy  prinsiplarning, 
mexanizmlarning,  muammolarning  yechimi  samarali  aniqlanishi  kerak.  siyosatni  joriy  etish 
mexanizmlari va ularni amalga oshirish usullarini  
e)  analiz  usuli.  Ko‗zlangan  maqsadga  erishish  maqsadida  biror  iqtisodiy  jarayon 
to‗g‗risidagi ma‘lumotni qismlarga ajratib o‗rganish usulidir. 
f)  sintez  usuli.  Iqtisodiy  jarayonlar  to‗g‗risidagi  ma‘lumotlarni  umumlashtirib,  tegishli 
xulosalar chiqarish usulidir. 
g)  iqtisodiy-statistik  usul.  Ushbu  usul  bozor  infratuzilmasi  sohasida  keng  ko‗lamli 
iqtisodiy jarayonlarni o‗rganishda qo‗llaniladi. Iqtisodiy-statistik usul tegishli xulosalar chiqarish 
maqsadida ma‘lum yo‗nalishdagi ma‘lumotlarni to‗plash va ulardan foydalanishni anglatadi.  
h)  monografik  usul.  O‗rganilayotgan  mavzu  bo‗yicha  umumiy  xulosalar  chiqarish 
maqsadida mazkur yo‗nalishdagi ilg‗or mintaqalar va korxonalar faoliyatini chuqur o‗rganish va 
taqqoslash mazkur usulning mohiyatidir. 
i)  iqtisodiy-matematik  usul.  Mazkur  usul  bir  qancha  omillar  ta‘sir  etuvchi  murakkab 
iqtisodiy  jarayonlarni  o‗rganishda  qo‗llaniladi.  Ma‘lum  ishlab  chiqarish  omillari  mavjud 
bo‗lganda biror natijaga erishish uchun turli muqobil variantlarni o‗zaro taqqoslab, ular orasidan 
eng  ma‘qulini  tanlab  olishda  iqtisodiy-matematik  usullarning  ahamiyati  kattadir.  Bunda 
kompyuterlardan ham keng foydalaniladi. 
  «Bozor  infratuzilmasi  iqtisodiyoti»  fani  sohada  amalga  oshirilayotgan  tashkiliy, 
iqtisodiy, 
ijtimoiy 
munosabatlar 
majmuasining 
nazariy 
asoslarini, 
yo‗nalishlarini, 
samaradorligini  mavjud  tadqiqot  usullari  yordamida  o‗rgatish  orqali  talabalarda  bozor 
infratuzilmasi  iqtisodiyoti  bo‗yicha  iqtisodiy  mushohada  qilish,  uni  rivojlantirishga  oid 
muammolarni  qo‗yish  va  uni  hal  etish,  samaradorligini  oshirish  yo‗nalishlarini  belgilab  berish 
qobiliyatini  shakllantirib,  bozor  iqtisodi  talablariga  javob  bera  oladigan  mutaxassislar 
tayyorlashga ko‗maklashadi. 
«Bozor  infratuzilmasi  iqtisodiyoti»  fanining  predmetini  o‗rganishda    «Iqtisodiyot 
nazariyasi», «Makroiqtisodiyot»,  «Mikroiqtisodiyot»,  «Mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi», 
«Statistika»,  «Marketing»,  «Menejment»,  «Iqtisodiy  tahlil»    va  boshqa  shu  kabi  fanlardan 
olingan nazariy va amaliy bilimlarga asoslanish maqsadga muvofiqdir.