1-mavzu: Boshlang‘ich ta’lim samaradorligini oshirishda zamonaviy yondashuvlarning maqsad va vazifasi

Mustaqil ish

O‘quvchilarining mustaqil va ijodiy ishlash qobiliyatlarini shakllantirish hamda rivojlantirishda mustaqil ishlarning ahamiyati juda katta. Mustaqil ishlar o‘quvchining umumiy rivojlanishiga va kasbiy mahoratini o‘stirishga xizmat qilishi kerak.

Shuningdek o‘quvchilarning mustaqil va ijodiy ishlarini tashkil qilish tarbiyaviy, ta’limiy ahamiyatga ham ega bo‘lishi kerak. Tarbiyaviylik ahamiyati shundaki o‘quvchi o‘z bilimini oshirish va mustahkamlash uchun o‘zini-o‘zini tarbiyalab boradi. Ta’limiy ahamiyati esa o‘quvchi bo‘sh vaqtdan samarali foydalangan holda mustaqil bilim olish jarayonining shakllanishiga olib keladi.

O‘quvchilarning mustaqil ishlarini samarali tashkil etish va boshqarish o‘quv jarayonining asosiy tarkibiy qismlaridan biri bo‘lib hisoblanadi. Mustaqil va ijodiy ishlarning turlari, shakllarini tanlashda “oddiydan-murakkabga” hamda “umumiydan-xususiyga”, “mavhumdan-aniqlikka” tamoyillariga amal qilish lozim.

Mustaqil va ijodiy ish topshiriqlarini ishlab chiqishda har bir o‘quvchining shaxsiy imkoniyatlari, tushunuvchanlik, o‘quv materialini o‘zlashtirish darajasi inobatga olinishi, shaxsga yo‘nal-tirilgan o‘qitish texnologiyalarini qo‘llash maqsadga muvofiqdir.

Mashg‘ulotlarda o‘quvchilarning ijodiy ishlashiga ahamiyat berish ke- rak. O‘qituvchi o‘quvchi bajaradigan mustaqil ishlarni hajmini aniqlab, bajarish uchun ularga aqliy mehnat qilish yo‘llarini o‘rgatadi hamda ishni bajarish jarayonida kelib chiqadigan kamchiliklar va xatoliklar bo‘yicha ko‘rsatmalar beradi.

Interfaol (“Inter” – bu o‘zaro, “act” – harakat qilmoq) – o‘zaro harakat qilmoq yoki kim bilandir suhbat, muloqot tartibida bo‘lishni anglatadi. Boshqacha so‘z bilan aytganda, o‘qishning interfaol metodlari– bilish va kommunikativ faoliyatni tashkil etishning maxsus shakli bo‘lib, unda ta’lim oluvchilar bilish jarayoniga jalb qilingan bo‘ladilar, ular biladigan va o‘ylaydigan narsalarini tushinish va fikrlash imkoniyatiga ega bo‘ladiar. Bu ulullarning o‘ziga xosligi shundaki, ular faqat pedagog va o‘quvchilarning birgalikda faoliyat ko‘rsatishi orqali amalgam oshiriladi. Bunda pedagogik hamkorlik jarayoni o‘zaiga xos xususiyatlarga ega bo‘lib, ularga:

• 
  o‘quvchining dars davomida befarq bo‘lmaslikka, mustaqil fikrlash, ijod qilish va izlanishga majbur etilishi;
  
  • 
    o‘quvchilarning o‘quv jarayonida fanga bo‘lgan qiziqishlarining doimiyligini ta’minlanishi;
    
  • 
    o‘quvchilarning fanga bo‘lgan qiziqishlarini mustaqil ravishda har bir masalaga ijodiy yondoshgan holda kuchaytirilishi;
    
  • 
    o‘qituvchi va o‘quvchilarning hamkorlikdagi faoliyatini doimiy ravishda tashkil etish kiradi.
    

Interfaol ta’limni mohiyati shundaki, darsda barcha o‘quvchilar bilim olish jarayoniga jalb qilinadilar, ularda bilgan narsalari buyicha tushunish va harakat qilish imkoniyati bo‘ladi. O‘quvchilarning bilim olish jarayonida birgalikdagi faoliyati, o‘quv materialini o‘zlashtirishi, har bir ishtirokchi o‘zini alohida xissasini qo‘shishini, bilim va ma’lumotlar, g‘oyalar almashuvi ro‘y berayotganini anglatadi. Bularning barchasi hayrixohlik va o‘zaro yordam muhitida amalga oshadi. Bunda o‘quvchi nafaqat yangi bilimlar oladi, balkim idrok etishni rivojlantiradi, hamkorlik yuzaga keladi.