1-ma’ruza: xo‘jalik hisobining mohiyati, boshqaruv tizimidagi ahamiyati va buxgalteriya hisobining umumiy tavsifi reja

Buxgalteriya schyotlarini iqtisodiy mohiyatiga ko’ra turkumlanishi.
a) Asosiy schyotlar. Asosiy schyotlar mablag’lar turlarining (aktiv) mavjudligi va harakati ustidan hamda ularning manbalarini (passiv) nazorat kilish uchun ishlatiladi. Barcha asosiy schyotlarda korxonalar mulkining hisobga olinishi xosdir. Asosiy schyotlarning xususiyati shundan iboratki, agar ularda qoldiq mavjud bo’lsa, ularning hammasi balans tarkibiga kiritiladi.
O’zining tuzilishi va kanday maqsadga mo’ljallanganligiga qarab asosiy schyotlar asosiy aktiv, asosiy passiv schyotlarga bo’linadi.
Asosiy aktiv schyotlarning ta’rifi

D-t	K-t
Boshlang’ich qoldiq. Moddiy va pul mablag’lari kirimi (kelib tushishi), shuningdek debitorlarning ushbu korxonaga qarzining ko’payishi	Asosiy va oborot-mablag’lar sarfini (chiqib ketishi yoki debitorlik qarzning uzilishi)
Debet oxirgi qoldiq

Asosiy passiv schyotlarning ta’rifi

D-t	K-t
Oborot kapitalning kamayishi moliyalashning hisobdan chiqarilishi (undan foydalanish natijasida), korxona majburiyatlari yoki qarzlarning kamayishi (uzulishi)	Boshlang’ich qoldiq. korxonaning mavjud fondi, olgan moliyaviy majburiyatlari yoki qarzi. Oborot fondining ko’payishi, majburiyatlar yoki qarzlarning ko’payishi
	Kredit oxirgi qoldiq