1-ma’ruza: «turizmda innovatsion faoliyat» faniga kirish

Инновацияни яратувчилари бўйича таснифлаш. Шу нуқтаи назардан ушбу белгиси бўйича инновацияни қуйидаги турларга бўлишни лозим, деб топдик:

• 
  илмий ходимлар томонидан яратилган инновация;
  
• 
  тажрибали амалиётчилар томонидан яратилган инновация;
  
• 
  махсус ихтирочилар томонидан яратилган инновация.
  

Шундай қилиб, инновацияни яратувчилари бўйича таснифлаш ҳам унинг ким томонидан ва қандай яратилаётганлигини аниқ белгилашда катта аҳамиятга эга экан.
Инновацияни рақобатбардошлик омили бўйича таснифлаш. Ушбу груҳ омилларни учта гуруҳга бўлиш мумкин экан. Буларга:

• 
  товарларни такомиллаштиришга қаратилган инновация;
  
• 
  техника ва технологияни такомиллаштиришга қаратилган инновация;
  
• 
  бошқаришни такомиллаштиришга қаратилган инновация киради.
  

Инновациянинг рақобатбардошлик билан боғлиқ омиллари таркибида нархни арзонлаштиришга қаратилган инновациялар ҳам мавжуд. Аммо ушбу омил бошқа гуруҳларга кўпроқ яқин бўлганлиги туфайли ушбу гуруҳга киритилмади.
Инновациянинг манфаатдорликни ифодалаши бўйича таснифи. Шу нуқтаи назардан инновацияни бешта гуруҳга бўлишни мақсадга мувофиқ, деб топдик:

• 
  мулкдор (инвестор) манфаатини ифода этувчи инновация;
  
• 
  ихтирочилар манфаатини ифода этувчи инновация;
  

• 
  давлат манфаатини ифода этувчи инновация;
  

• 
  жамият манфаатини ифода этувчи инновация;
  

• 
  меҳнат жамоаси манфаатини ифода этувчи инновация.
  

Инновациянинг манфаатдорликни ифода этиши билан боғлиқ кўрсаткичлар ўртасидаги яқинлик, ҳар қандай жамиятда, ҳар қандай миллат ва ҳудудда мавжуд. Манфаатдорлик олдин ҳам бўлган, бугун ҳам бор ва келажакда ҳам бўлади.
Инновацияни амалиётга жорий қилиш нуқтаи назаридан таснифлаш. Инновацияни амалиётга жорий қилиш нуқтаи назаридан таснифлаш ҳам муҳим аҳамиятга эга. Чунки, ҳар қандай янгилик амалиётга жорий қилинсагина тегишли самара бериши мумкин. Инновацияга маълум даражада харажат қилинади. Бу эса, уни амалиётга жорий қилиб, иш самарадорлигини ошириш эвазига қопланади ва мулкдорга тегишли даражада фойда олишини таъминлайди.
Шу туфайли, инновацияни амалиётга жорий қилиш нуқтаи назаридан таснифлашни ҳам мақсадга мувофиқ, уни икки гуруҳга бўлишга қарор қилдик:

• 
  амалиётга жорий қилинган инновациялар;
  

• 
  амалиётга жорий қилиниши кўзда тутилган инновациялар.
  

Амалиётга жорий қилинган инновация инновациянинг сотилиши бўлиб ҳисобланади. Чунки инновация ҳозирги пайтда тезлик билан жорий қилинмаса, эскириб қолиши мумкин. Эскиргач, ушбу инновациядан ҳеч қандай наф бўлмайди. Шунингдек, амалиётга жорий қилиниши кўзда тутилган инновация ҳам муҳим аҳамиятга эга. Бу ҳам тараққиётнинг ички омили мавжудлигидан далолатдир.