1-ma’ruza: «turizmda innovatsion faoliyat» faniga kirish

1-rasm. Innovatsiyalarning yangiligi bo`yicha turkumlanishi
Agar yangilikning unga o‘xshashi (analogi) bo‘lmasa, mutlaq yangilik deb ataladi. Agar innovatsion mahsulot oldin boshqa korxonalarda qo‘llanilgan, mazkur korxonada esa birinchi marta qo‘llanilayotgan bo‘lsa, nisbiy yangilik hisoblanadi. Qisman yangilik – buyum (texnika, texnologiya) ning qandaydir elementini yoki tarmog‘ini yangilash.
Bayon qilinganlardan kelib chiqqan holda innovatsiyaning asosiy mezonlarini quyidagicha belgilash mumkin:

• 
  ilmiy-texnik jihatdan yangiligi;
  
• 
  innovatsiyadan amalda, masalan, sanoat, qishloq xo‘jaligi, sog‘liqni saqlash, ta'lim yoki faoliyatning boshqa sohalarida foydalanish;
  
• 
  yangilikni bozorda qo‘llash, ya'ni xaridor yoki buyurtmachilar talabini qondirish.
  

Shunday qilib, yangi g‘oya qanchalik batafsil bayon qilinmasin, chizmalar, rasmlar yoki boshqa ko‘rgazmalar shaklida taqdim etilmasin, bu hali innovatsiya degani emas. Innovatsiya bo‘lishi uchun g‘oya hayotiy ehtiyojni qondiradigan mahsulot, xizmat yoki jarayonlarda mujassamlashgan bo‘lishi lozim. Faqat yangi mahsulot yoki jarayonlarda amalga oshiriladigan yangi g‘oyalargina innovatsiya bo‘la oladi. Boshqacha aytganda, innovatsiyalarning muhim xususiyatlari, mezonlari g‘oyaning yangiligi va amalga oshishi, amaliy faoliyatga, yangi mahsulot yoki jarayonlarga safarbar qilinishi, bozorda o‘z o‘rnini topishidan iborat.
3. Innovatsiya turlari
Yangilik (innоvаtsiya)lаr insоn fаоliyatining bаrchа sоhаlаridа mаvjud. Ko’p vаriаntli imkоniyatlаrdаn kеlib chiqib, innоvаtsiyalаr qo’llаnilishi, tаrqаlish ko’lаmi vа хususiyatlаrigа ko’rа fаrqlаnаdi.
Инновацияларни бир қанча белгилари бўйича таснифлаш лозим. Жахон олимларининг тадқиқот натижалари асосида қуйидагича аниқланди.
Шу туфайли инновацияни қуйидаги белгилар бўйича таснифлаш мумкин:
1. Инновацияни яратувчилари бўйича таснифлаш.
2. Инновацияни рақобатбардошлик омили бўйича таснифлаш.
3. Инновациянинг манфаатдорликни ифодалаши бўйича таснифи.
4. Инновацияни амалиётга жорий қилиш нуқтаи назаридан таснифлаш.
5. Инновацияни тармоқлар бўйича таснифлаш.
6. Инновацияни вақт нуқтаи назаридан таснифлаш.