1-ma`ruza. Transportda tashishni boshqarish va transport tizimining huquqiy va me’yoriy asoslari

1. Avtomobil transport huquqi tushunchasi

Transport – moddiy ne’matlar ishlab chiqarishning mustaqil tarmog‘i bo‘lib, Milliy iqtisodiyotning barcha tarmoqlari (sanoat, qurilish va qishloq xo‘jaligi) bilan bir qatorda faoliyat ko‘rsatadi. Transportning o‘ziga xos iqtisodiy xususiyati shundan iboratki, u qandaydir shakldagi yangi moddiy ne’matlarni yaratmaydi, balki sanoatda, qurilishda va qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarilgan mahsulotlarni makondagi joyi ni o‘zgartiradi, ya’ni ularni ishlab chiqarish doirasidan iste’mol doirasiga yetkazib (tashib) beradi.

Transport ijtimoiy ishlab chiqarishning hamma tarmoqlarini bir butun holatda bog‘lab turadi. Bundan tashqari, transport milliy iqtisodiyotda mahsulotlar ishlab chiqarish jarayonini davom ettirib, uni nihoyasiga, ya’ni iste’mol doirasigacha yetkazib beruvchi sohadir. Shu sababli, transport ishlab chiqarish faoliyatining mahsuloti shu faoliyatning o‘zidan ajralmasdir. Transportning bu faoliyati yo‘lovchilarni va yuklarni tashishda ifodalanadi.

Transport ko‘p tarmoqli murakkab ishlab chiqarish sohasi hisoblanadi.

Uning faoliyatini va transport vositalaridan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan munosabatlarni huquqiy tartibga solish uchun maxsus me’yorlar kerak bo‘ladi.

Shu o‘rinda huquq tushuchasiga izoh berib o‘tish maqsadga muvofiqdir.

Huquq–bajarilishi majburiyligi o‘rnatilgan yurishturish qoidalari, xatti-harakatlaridir. Huquqning majburiyligi davlat tomonidan o‘rnatiladi va bajarilishi ta’minlanadi.