1-ma’ruza: nazariy mexanika faniga kirish

N_a shu tekislikka perpendikulyar yunaladi.SHunday kilib, kuzgaluvchi tayanchning reaksiya kuchi tayanch tekisligiga perpendikulyar yunaladi. (7-rasm).

2. SHarnirli boglanishlar.

Umumiy uk yoki nukta atrofida aylana oladigan ikkita jism orasidagi boglanishga sharnir deyiladi.

g) Silindrik sharnir. Kuzgalmas asosga urnatilgan silindrik sharnirning reaksiya kuchi R_a aylanish ukiga perpendikulyar tekislikda istalgan tomonga yunalgan bulishi mumkin. Masala echishda bunday reaksiya 8-rasm.

kuchini aylanish ukiga perpendikulyar tekislikda yotuvchi X va U uklariga parallel yunalgan tashkil etuvchilarga ajratib topiladi.

d) Sferik sharnir.Sferik sharnirning reaksiya kuchi O nuktadan utadi, lekin kaysi tomonga yunalishini oldindan aytib bulmaydi.Sferik sharnirning reaksiya kuchini koordinata uklariga parallel yunalgan tashkil etuvchilarga ajratib topiladi. (9-rasm).

3. Ip, zanjir va kayishlar vositasidagi boglanishlar.

e) Jism iplar vositasida osilgan bulsa, xosil buladigan reaksiya kuchlariga taranglik kuchlari deyiladi va ular ip buylab osilish nuktasi tomon yunalgan buladi. (10-rasm).

Bog‘lanishlarning boshka turlari keyinchalik konkret masalalarini echishda kuriladi.

 Nazariy mexanika fanini nima uchun urganamiz? Nazariy mexanika deb nimaga aytiladi? “Mexanika” suzini dastlab kim ishlatgan? Nazariy mexanika necha kismdan iborat? Mexanikaning rivojlanishiga xissa kushgan Uzbekiston xududida yashagan kaysi olimlarni bilasiz? Statika deb nimaga aytiladi? Kuch deb nimaga aytiladi? Statikaning nechta aksiomasi bor?

Statikani nechta aksiomasi bor? 1-aksiomani tushuntirib bering? Ekvivalentligi nolga teng sistema deb nimaga aytiladi? Kuchlarni kachon parallelogramm usulida kushamiz? Bog‘lanish deb nimaga aytiladi? Boglangan jismni erkin xolatga kanday utkaziladi?