1-ma'ruza mavzu: boshlang’ich sinf matematika kursida uchraydigan ti’ik masalalarning tasnifi. O’rta arifmetik sonni topishga doir masalalar. Ikki sonning yig’indisi (yoki ayirmasi)ga ko’ra shu sonlarni topishga doir masalalar. Reja

1-MA'RUZA
MAVZU: BOSHLANG’ICH SINF MATEMATIKA KURSIDA UCHRAYDIGAN TI’IK MASALALARNING TASNIFI. O’RTA ARIFMETIK SONNI TOPISHGA DOIR MASALALAR. IKKI SONNING YIG’INDISI (YOKI AYIRMASI)GA KO’RA SHU SONLARNI TOPISHGA DOIR MASALALAR.
REJA:
1. Arifmetik masalalar va ular ustida ishlash metodikasi
2. Ti’ik arifmetik masalalarning asosiy turlari.
3. O’rta arifmetik sonni topishga doir masalalar.
4. Ikki sonning yig’indisi (yoki ayirmasi)ga ko’ra shu sonlarni topishga doir masalalar.
Tayanch iboralar: masala, arifmetik masala, arifmetik amal, yechim masala sharti, qisqa shart, xulosa o’rta, arifmetik qiymat.
1. Kundalik hayotimizda bir necha marotaba “masala” tyerminiga to’qnash kelamiz.
Insoniyat keng mahnoda hayotni tushunib,ma’lum muammolarni hal qilish borasida masala tushunchasini ko’p marotaba ishlatadi. Masala- inson faoliyatining barcha yo’nalishlarida hayotiy muammolarni hal qilishda, ishlab chiqarish sohasida, fanning yoritilmagan qirralarini yaratishda, bilimli kuchli,mustaqil fikrlay oladigan yoshlarni tarbiyalashda asosiy vosita bo’lib xizmat qiladi.
“Masala” tyermini ijtimoiy ishlab chiqarishda, fan soxasida, o’quv tarbiya jarayonida qo’llaniladigan boy, syermazmun kategoriyadir.
Masalani yechish degan so’z bu tabaqalashtirilgan obhektlar yoki g’oyalar (berilganlar, izlanadiganlar) orasida aloqa o’rnatish demakdir.
Darhaqiqat masalani yechish uchun berilganlar bilan izlanadiganlar orasida munosabat o’rnatiladi. SHundagina masala yechimi topiladi.
Predmedlar o’zgarmas masalan (sonlar amallar...) va o’zgaruvchi bo’lishi mumkin.
Ma’lum predmetlar berilganlar ma’lum (sonlar) aniq o’zgarmas, noma’lum predmetlar har doim o’zgaruvchi shaklda bo’ladi. O’zgaruvchi predmetlar jumlasiga,
a) bosh (izlanivchi)
b) yordamchi (bosh izlanadigan predmetni topishi uchun izlanadigan yordamchi predmet). Bu yerda shuni tahkidlash joizki: masala shartida o’zgaruvchilarni bo’laklab byerilmagan, ular masala yechimi jarayonida topiladigan predmedlardir.
2. Predmet soxasidagi obhektlar orasidagi munosabat va aloqa.
3. Talab yoki masala savoli Yu.M.Kolyagin nuqtai – nazari bilan qaralganda masala quyidagi komponentlarni o’z ichiga oladi:
1.Boshlang’ich holat (masala sharti – berilgan elementlar xossalari, bog’lanishlar).
2.Oxirgi holat (maqsad – noma’lum elementlar va ular orasidagi bog’lanishlar).
3. Masala yechishning negizi (echimni anglash).
Bir tarkibga ko’ra Yu.M.Kolyagin masalalarni quyidagi uch turga ajratadi.

1. 
   Mashq qilishga doir o’rgatuvchi (ikkinchi uchinchi komponent noma’lum).
   
2. 
   Izlanishga doir (uchinchi va to’rtinchi komponentlar).
   
3. 
   Muammoli masalalar (faqat maqsad ko’rsatilgan).