1-Ma’ruza. Mavzu: Anorganik kimyo fanining predmeti, rivojlanish davri va metodlar. Atom molekulyar ta’limot, kimyoviy formulalar. Allotropiya hodisasi

Moddalarni ko’zga ko’rinmas mayda zarrachalardan iborat, deb birinchi marta qadimgi grek filosofi Levkipp bilan uning shogirdi Demokrit aytgan va bu zarrachalarni atomlar deb atagan edilar. Ularning fikriga ko’ra atomlarning hammasi bir materiyadan tuzilgan bo’lib, shakli va katta –kichikligi turlichadir.Turli shakllardagi atomlarning turlicha sonda o’zaro birikishidan va turlicha joylashishidan har xil moddalar hosil bo’ladi. Atomlar ko’zga ko’rinmaydigan darajada mayda bo’ladi va bo’linmaydi.

• Moddalarni ko’zga ko’rinmas mayda zarrachalardan iborat, deb birinchi marta qadimgi grek filosofi Levkipp bilan uning shogirdi Demokrit aytgan va bu zarrachalarni atomlar deb atagan edilar. Ularning fikriga ko’ra atomlarning hammasi bir materiyadan tuzilgan bo’lib, shakli va katta –kichikligi turlichadir.Turli shakllardagi atomlarning turlicha sonda o’zaro birikishidan va turlicha joylashishidan har xil moddalar hosil bo’ladi. Atomlar ko’zga ko’rinmaydigan darajada mayda bo’ladi va bo’linmaydi.

1741-yilda ulug’rus olimi M.V.Lomonosov atom-molekulyar nazariyani har tomonlama ilmiy asoslab berdi. M.V.Lomonosov ta’limotining asosiy prinsiplari quyidagilardir:

• 1741-yilda ulug’rus olimi M.V.Lomonosov atom-molekulyar nazariyani har tomonlama ilmiy asoslab berdi. M.V.Lomonosov ta’limotining asosiy prinsiplari quyidagilardir:
• Barcha moddalar juda mayda zarrachalar korpuskulalardan iborat (bu hozirgi zamon tushunchasiga ko’ra molekuladir). Korpuskulalar muayyan kimyoviy xossalarga ega zarrachalardan-elementlardan (atomlardan) iborat. Atomlarning miqdoriy qonuniyat bilan o’zaro birikuvidan korpuskulalar hosil bo’ladi. Har bir moddaning tarkibini korpuskulaning tarkibi ko’rsata oladi. Korpuskulalar bir xil zarrachalardan tuzilishi mumkin.

Bunda bir jinsli korpuskulalar hosil bo’ladi (Bu hozirgi zamon ta’rifiga ko’ra bir xil atomlardan oddiy modda molekulasining hosil bo’lishiga to’gri keladi), korpuskulalar turli zarrachalardan tashkil topgan bo’lsa,har xil jinsli korpuskulalar hosil bo’ladi, bular murakkab moddalar, ya’ni kimyoviy birikma zarrachalaridir. Korpuskulalarning xossalari uni tashkil etgan zarrachalarning xossalari, soni va joylashishiga bog’liq. Shuning uchun moddalarning xili nihoyatda ko’p. Korpuskulalar mexanika qonuniyatlariga binoan harakat qiladi.

• Bunda bir jinsli korpuskulalar hosil bo’ladi (Bu hozirgi zamon ta’rifiga ko’ra bir xil atomlardan oddiy modda molekulasining hosil bo’lishiga to’gri keladi), korpuskulalar turli zarrachalardan tashkil topgan bo’lsa,har xil jinsli korpuskulalar hosil bo’ladi, bular murakkab moddalar, ya’ni kimyoviy birikma zarrachalaridir. Korpuskulalarning xossalari uni tashkil etgan zarrachalarning xossalari, soni va joylashishiga bog’liq. Shuning uchun moddalarning xili nihoyatda ko’p. Korpuskulalar mexanika qonuniyatlariga binoan harakat qiladi.