1-Ma’ruza. Mavzu: Anorganik kimyo fanining predmeti, rivojlanish davri va metodlar. Atom molekulyar ta’limot, kimyoviy formulalar. Allotropiya hodisasi

Allotropik shakl o’zgarishlarga kislorod va ozonni ham olissh mumkin.Bu har ikkala moddaning ham tarkibiy asoslari bitta element-kisloroddan iboratdir.Ammo bu moddalar molekulasidagi kislorod atomlarining soni bilan farq qilishi bilan birga o’zining kimyoviy xossalari bilan ham farq qiladi. Masalan,ozon zaharli, kislorod esa butun tirik organizmlar nafas oladigan moddadir.

• Allotropik shakl o’zgarishlarga kislorod va ozonni ham olissh mumkin.Bu har ikkala moddaning ham tarkibiy asoslari bitta element-kisloroddan iboratdir.Ammo bu moddalar molekulasidagi kislorod atomlarining soni bilan farq qilishi bilan birga o’zining kimyoviy xossalari bilan ham farq qiladi. Masalan,ozon zaharli, kislorod esa butun tirik organizmlar nafas oladigan moddadir.
• Vodorodning ham ikkita allotropic shakli- ortovodorod va paravodorod mavjudligi aniqlangan. Odatdagi vodorod uch hissa ortovodorod va bir hissa paravodoroddan iborat.

Ikkala allotropik shaklning ham formulasi H2 dir.Ularning kimyoviy xossalari bir xil bo’lib, fizikaviy xossalari o’zaro farq qiladi. Paravodorod odatdagi haroratda barqaror: paravodorod ko’mir yoki platina katalizatorligida yuqori haroratda qizdirilsa ortovodorodga aylanadi. Ortovodorod molekulasidagi ikkala yadro o’z o’qi atrofidan bir tomonga, paravodorod molekulasida esa teskari tomonga aylanadi.

• Ikkala allotropik shaklning ham formulasi H2 dir.Ularning kimyoviy xossalari bir xil bo’lib, fizikaviy xossalari o’zaro farq qiladi. Paravodorod odatdagi haroratda barqaror: paravodorod ko’mir yoki platina katalizatorligida yuqori haroratda qizdirilsa ortovodorodga aylanadi. Ortovodorod molekulasidagi ikkala yadro o’z o’qi atrofidan bir tomonga, paravodorod molekulasida esa teskari tomonga aylanadi.