1-ma’ruza: Geografik informatsion tizimlar xaqida umumiy ma’lumotlar

2 – ma’ruza. GICning arxitektura va tarkibiy qismlari. GICning umumlashgan tuzilmasi va uni qurish sxemasi
Reja:

1. 
   Qurilmaviy (texnik) vositalari
   
2. 
   Dasturiy ta’minot
   
3. 
   Axborot ta’minoti
   

GICning asosiy komponentalariga quyidagilar kiradi: texnik (qurilmaviy) va dasturiy vositalar, axborot ta’minoti.

GIC komponentalariga bo’lgan talablar birinchi navbatda belgilangan, tabiiy sharoiti va o’zlashtirish darajasiga ko’ra farqlanuvchi xududlar oldida turgan vazifa (tabiiy resurslar xisob kitobi yoki shahar infrastrukturasini boshqarish)ni bajarish masalasini qo’ygan foydalanuvchilar tomonidan aniqlanadi.
Texnik vositalar – qurilmaviy vositalar kompleksi bo’lib, GIC funktsiyalarini amalga oshirishda qo’llaniladi: ishchi stantsiya yoki shaxsiy kompьyuter (SHK), axborotlarni kiritish – chiqarish qurilmalari, ma’lumotlarni qayta ishlash va saqlash qurilmalari, telekommunikatsiya vositalari.
Ishchi stantsiya yoki SHK barcha axborot tizimlarining yadrosi xisoblanadi. U GIC bilan ishlashda xisob – kitoblar va mantiqiy operatsiyalar, ma’lumotlarni qayta ishlash jarayonlarini boshqarish vazifasini bajaradi. Zamonaviy GIClar katta massivdagi axborotlarni qayta ishlash va natijalarini tezkor vizuallashtirish imkoniyatiga ega.
Ma’lumotlarni kiritish turli texnik vositalar va metodlar orqali amalga oshiriladi: bevosita klaviatura orqali, diGICayzer yoki skaner yordamida, tashqi kompьyuter tizimlari orqali. Fazoviy ma’lumotlar elektron geodezik usullarda ham olinishi mumkin. Masalan, bevosita diGICayzer yoki skaner orqali tabiiy muxit tuproq xolatining elektron geodezik taxlil qilish yordamida, fotogrammetrik taxlil qurilmasi yoki raqamli fotogrammetrik stantsiyalar orqali olingan suratlarning qayta ishlash natijalari.
Ma’lumotlarni qayta ishlovchi va saqlovchi qurilmalar tizimli blok ichiga joylashtirilgan bo’lib, markaziy protsessor, operativ xotira, tashqi xotira qurilmalar va foydalanuvchi interfeysini o’z ichiga oladi.
Tashqi xotira qurilmalari kompьyuterga ulanadi. Bunday qurilmalarga: disketlar (1.44 Mbayt), ZIP- disklar (100 Mbayt), qattiq magnitli disklar (30 Gbaytdan yuqori) kiradi. Optik va magnitli CD-ROM, DVD-ROM xajmi 650 Mbayt dan 9.0 Gbayt gacha bo’lgan disklar ma’lumotlarni arxivlashtirish uchun qo’llaniladi.
Ma’lumotlarni chiqarish qurilmalari avvalam bor monitorda grafik original, shuningdek, printer yoki plotterdan olingan ko’rinishdagi natijalarni namoyish etishi, bundan tashqari albatta, tashqi tizimlarga eksport qilinishini ta’minlab berishi kerak.