1-ma’ruza: Geografik informatsion tizimlar xaqida umumiy ma’lumotlar

Atributiv ma’lumotlar – bu fazoviy ob’ektlarning ko’pincha alfavit – raqamli ko’rinishda ifodalangan sifat yoki miqdor xarakteristikalaridir.

Bunday ma’lumotlarga misollar: geografik nomlar, o’simliklar tarkibining tasviri, tuproq xarakteristikalari va boshqalar.
Fazoviy va atributiv ma’lumotlarning tabiati farqlanadi. Mos ravishda geoinformatsion tizimni bu ikki tashkil etuvchilarining manipulyatsiya qilish (saqlash, kiritish, taxrirlash, qidirish va taxlil qilish) usullari ham turlichadir. An’anviy tarzda amalga oshirilgan GICning asosiy g’oyalaridan biri – bu fazoviy va atributiv ma’lumotlar o’rtasidagi aloqani ularning aloxida saqlanishi va qisman aloxida qayta ishlash vaqtida saqlab qolishdan iborat.
Fazoviy ob’ektning umumiy raqamli tasviri quyidagilarni o’z ichiga oladi: nomi; joylashgan joyining ko’rsatmasi; xususiyatlar to’plami; boshqa ob’ektlar bilan munosabati. Ob’ektning nomi bo’lib uning geografik nomlanishi (agar bor bo’lsa), uning shartli kodi, foydalanuvchi yoki tizim tomonidan o’zlashtirilgan identifikatori xizmat qiladi.
Bir tipli ob’ektlar fazoviy va mavzuviy belgilariga ko’ra birlashib, raqamli xaritaning aloxida axborot birliklari sifatida ko’riladigan qatlamlariga aylanadilar. Bunda olingan barcha axborotlarni birlashtirish imkoniyati tug’iladi.
Strukturali ma’lumotlar
GIC tarkibidagi fazoviy ma’lumotlarni namoyish etish uchun ma’lumotlarning rastrli va vektorli strukturalari keng qo’llaniladi.
Vektorli struktura – bu fazoviy ob’ektlarning juft koordinatalar (vektorlar) to’plami ko’rinishida ob’ekt geometriyasini aks ettirilishidir (1-rasm).



1-rasm. Fazoviy ma’lumotlarning vektorli ko’rinishi.
Ma’lumotlarning rastrli strukturasi ma’lumotlarni ikki o’lchamli setka ko’rinishida taxmin qiladi. Faqat bitta belgini qabul qiladigan xar bir yacheyka ob’ektni xarakterlaydi va mos ravishda tasvirni yoki joyni rastr yacheykalari sifatida
2-rasm. Ma’lumotlarning rastrli strukturasi.

aks ettiradi. Bunday xarakteristikalar sifatida ob’ektning kodi (o’rmon, maysazor va

boshqalar) balandligi yoki optik zichligi bo’lishi mumkin.
Rastrli ma’lumotlarning aniqligi yacheykalar o’lchami bilan chegaralanadi. Bunday strukturalar xar xil turdagi axborotlarni taxlil va vizualizatsiya qilishning qulay vositasi xisoblanadi.
Rastrli va vektorli strukturalarning tadbiq etilishi uchun ma’lumotlarning turli modellari ishlab chiqilgan.