1-ma’ruza «Elektr jixozlariga texnik xizmat koʻrsatish» faniga kirish. Reja

Tekshirish uchun savollar

1. Elektr jixozlar ishlatilishiga ta’rif bering?

2. Elektr ta’minotning o’ziga xos tomonlarini ayting?
3. Elektr ta’mignoti tizimlarida qanday elektr jixozlar ishlatiladi?
4. Elektr jixozlarning qanday ko’rsatkichlari bor?
5. Ishlatish ko’rsatkichlari haqida ma’lumot bering?
6. Texnik ishlatishga ta’rif bering?
7. Qanday elektr motorlar ko’p ishlatiladi?


3-MA’RUZA
Elektr jixozlarni tanlash.
Reja:
1.Elektr jixozlarni tanlash asoslari.
2.Elektr jixozlarni elektr kattaliklar bo’yicha tanlash.
3.Elektr jixozlarning ish rejimlarini optimallashtirish.


Elektr jixozlarni tanlash asoslari.
Elektr jixozlarning samarali ishlatilishining asosi bo’lib ularni to’g’ri tanlash hisoblanadi. Odatda elektr jixozlar texnologik jixozlar bilan bir komplektda bo’ladi yoki texnologik va texnik talablardan kelib chiqib tanlanadi. Loyihalashtirish bosqichida barcha ekspluatatsion sharoitlarni hisobga olish qiyin. Xaqiqiy sharoit me’riy loyiha sharoitlaridan farq qilishi mumkin. Bu holda mavjud jixozlarni to’g’ri tanlanganligi tekshirilib ko’riladi. Bundan tashqari elektr jixozlarning ishlatish sharoitlarini yomonlasha borishini har doim ham hisobga olish mumkin bo’lmaydi. Tanlangan elektr jixozlarni ishlatish sharoitlariga tekshirish ayniqsa ma’sul ob’ektlar uchun juda muhim rol o’ynaydi. Tanlashda u yoki bu yechimlarni qabul qilish chegaralash tamoyiliga ko’ra yoki optimallashtirish tamoyillariga ko’ra bajariladi.
CHegaralash tamoyili – elektr jixozning ko’rsatkichlari mos faktorlar ta’sirida yoki sharoitlarda bo’lishi, zarur qiymatlariga teng yoki (teng yoki kichik) bo’lsa. Masalan asinxron elektr motor quvvat bo’yicha tanlansa, uning haqiqiy yuklanish quvvati nominal quvvatidan kichik yoki teng bo’lishi zarur:
(3.1)
Optimallashtirish tamoyili – jarayon texnologik talablarini o’rganib, elektr jixoz eng optimal rejimlarni ta’minlash sharti bo’yicha tanlanadi. Bu holda optimallashtirish mezonlari texnik yoki iqtisodiy ko’rsatkichlar bo’lishi mumkin. Elektr jixozlarni tanlashda quyidagi texnik ko’rsatkichlar hisobga olinadi: klimatik ishlanganligi va joylashtirish kategoriyasi, begona jismlar va suv tomchilardan himoyalanish darajasi, nominal ko’rsatkichlar , qo’shimcha ko’rsatkichlar (ishga tushish ko’rsatkichlari, yuklanish ko’rsatkichlari, himoyalanish ko’rsatkichlari). Elektrotexnik jixozlar va jihozlar ma’lum bir klimatik sharoitda ishlatish uchun ishlab chiqariladi va u ishlanishiga qarab joylashtiriladi (3.1-jadval). Buning uchun quyidagi belgilanishlar qabul qilingan: U-o’rtacha iqlim sharoitida; XL-sovuq iqlim sharoitida; TV-nam-tropik sharoitida; TS-quruq tropik sharoitida; T-nam va quruq tropik sharoitida; O-umumiqlim sharoitida. Mashinasozlik va ogir sanoat sharoitlari uchun yana (S) va (X)-kimyoviy ta’sirlarga chidamli) bajarishlarda ishlab chiqariladi. Joylashish kategoriyasi elektr jixozlarda quyidagicha belgilanadi: X=1-5.

3.1-jadval