1-ma’ruza «Elektr jixozlariga texnik xizmat koʻrsatish» faniga kirish. Reja

Tekshirish uchun savollar:

1. Elektr jixozlar ishlatishga ta’rif bering?

2. Korxonaning elektr jixozlarini o’ziga xos tomonlarini ayting?
3. Korxonalarda qanday elektr jixozlar ishlatiladi?
4. Elektr jixozlarning qanday ko’rsatkichlari bor?
5. Ishlatish ko’rsatkichlari haqida ma’lumot bering?
6. Texnik ishlatishga ta’rif bering?
7. Qurilma ishlatilishi nima?
8. Texnik ishlatish tsikli qanday tadbirlarni o’z ichiga oladi?
9. Texnik xizmat ko’rsatish nima?


2-MA’RUZA
Elektr jixozlarning ishlatish sharoitlari
Reja:

1. 
   Elektr jixozlardan foydalanish sharoitlari
   
2. 
   Elektr ta’minot sharoitlari
   
3. 
   Elektr jixozlarning texnik ishlatish sharoitlari
   

Elektr jixozlardan foydalanish sharoitlari.
Foydalanish sharoitlari elektr jixozning sutka, oy va yil davomida bandligi, yuklanish, ishga tushirish rejimlari va elektr jixozlar ishonchligiga quyilgan talablardan kelib chiqib aniqlaniladi. Korxonalarning ba’zilari keskin mavsumiy xarakterli foydalanish rejimiga ega. Masalan, 30 % elektr motorlar yiliga 500 soat dan kam, 50 % i esa 1000 soat gacha foydalaniladi yoki 10-15 % i sutkada 1,5-2 soat ishlaydi. Uzoq muddat ishlamay turgan elektr jixoz, ayniqsa tashqi muhit ta’sirida tez eskiradi. Uning foydalanish samaradorligini kamaytiradi.
Tashqi muhit sharoitlari iqlim muhiti, mexanik ta’sirlar, biologik ta’sirlar bo’ladi. Muhit ta’siri uning haroratiga, namligiga, gaz tarkibiga va ifloslanish darajasiga bog’liq.
Elektr jixozlar texnik ishlatilishi qoidalari ishlab chiqarish- binolarini quyidagicha turkumlarga ajratadi:
1. Quruq – nisbiy namligi 60% gacha bo’lgan binolar (dam olish xonalari, isitish sistemasi bo’lgan binolar);
2. Nam – nisbiy namligi (60-70)% bo’lgan binolar. Kam miqdorda namlik ajralib turadi (isitilmaydigan binolar, omborlar, koridorlar…);
3. Zah – nisbiy namligi doim 75% dan yukori bo’lgan binolar (sog’ish zali, meva saqlash ombori, chorvachilik komplekslari);
4. O’ta zah – nisbiy namlik 100 % ga yaqin bo’lib turadigan binolar. Ichki devorlar suv tomchilari bilan qoplangan. Tashqi atmosfera ta’sirida bo’lgan joylar ham shu muhitga tenglashtiriladi;
5. CHangli – ishlab chiqarish sharoitida chang ajralib turadi, chang qurilmalarga o’tirib, uning ichiga singib kiradi (paxta zavodi, omuxta yem tayyorlash tsexi, minerallar omborlari);
6. Kimyoviy faol moddali o’ta zax binolar (chorva fermalari, kimyoviy moddalar omborlari);
7. YOng’in xavfi bor binolar (P-I suyuq yoqilg’i ombori, P-II quruq yonuvchi mahsulotlar saqlanish joylari (o’tin, pichan));
8. Portlash xavfi bor binolar (V-I. Tez yonuvchi mahsulot bor binolar V-Ia. Avariya holatda portlashi mumkin - V-II.
50 % dan ortiq elektr jixozlar zax va nam binolarda ishlatiladi va izolyatsiyasi, metall qismlari yemirilib, tez ishdan chiqadi. Agar havoda kimyoviy faol moddalar bo’lsa, muhit ta’siri kuchayib, ayniqsa izolyatsiyasini tez ishdan chiqaradi (2.1-rasm). Masalan namlik W=100% da elektro-

2.1-rasm. Nam (1) va ammiakli nam (2) muhitda elektrmotorning izo- lyatsiyasi qarshiligining o’zgarishi.

motor to’xtab tursa, uning izolyatsiya qarshiligi 1 sutkada 40 MOm dan 20 MOmga tushadi, agar havoda ammiak bo’lsa – 2 sutkada 0,5 MOmga tushadi (1 sutkada 2,5 MOm).
3-5% elektr jixozlar yuqori changli binolar va muhitlarda ishlaydi. CHang elektr jixozning sovitish imkonini kamaytiradi, ishqalanuvchi qisim- larini tez yeyilishiga olib keladi, chang havodagi namlik va agressiv moddalarni shimib olib, elektr jixozga o’tiradi va uni yemirilishiga olib keladi. Bulardan tashqari elektr jixoz va tarmoqlar kemiruvchilar tomonidan ham zararlanishi mumkin.