1-маъруза: Боғловчи моддалар тўғрисида маълумотлар. Боғловчи моддаларни синфланиши, уларни ишлаб чиқариш учун ҳом ашё, қўшимчалар

10-маъруза: Гидравлик боғловчи моддалар. Гидравлик оҳак учун хом ашё, ишлаб чиқариш технологияси, қотиши, хоссалари, ишлатиш соҳаси

Режа: 1. Умумий тушунчалар ва синфларга бўлиниши.

2. Бетон учун керакли материалларнинг хоссалари.


Умумий тушунчалар ва синфларга бўлиниши.
Маълум микдорда улчаб олинган боғловчи модда, майда ва йирик тўлдиргичлар, сув аралашмасидан ва керакли қўшимчадан ташкил топган қоришмадан ҳосил бўлган сўнъий тошлар бетон деб аталади.
Бу қоришма қотишидан олдин бетон қоришмаси дейилади.
Бетон хозирда замонавий қурилишда асосий материал ҳисобланади. Бетонни кенг куламда ишлатилишига, унинг қуйидаги авзалликлари сабаб бўлади:
а) хом ашёнинг сероблиги. Бетон хажмини 85...90% гача миқдори қум ва шагал ёки тошдан иборатдир. Бу материаллар бизнинг республикамиз худудида етарли микдорда, сўнъий енгил тўлдиргичлар хам етарли микдорда ишлаб чиқарилаяпти;
б) буюмларни тайёрлаш, ишлаб чиқариш технлогиясини оддийлиги;
в) физик-механик хоссаларини турли туман бўлган буюмлар олиш мумкинлиги. Бетонни зичлиги 300 дан 4500 кг/м³ гача, сиқилишга мустаҳкамлиги 1,5 дан 80 МПа гача чегараларда ўзгариши мумкин.
г) универсаллиги. Бетондан хар хил турдаги конструкциялар тайёрлаш мумкин, бу эса конструкцияларга ишлатиладиган материалларни хажмини камайтириш имконини беради;
д) индустриаллиги. Конструкциянинг ҳамма томонларида бетонни тўзилиши бир хил бўлади, шунинг учун конструкциянинг ҳамма нукталарида бетонни хоссалари бир хил бўлади. Бетон арматура билан яхши тишлашиш хоссасига эга, жуда оз микдорда торайиш хусусиятига эга. Буларнинг ҳаммаси қурилиш конструкцияларининг йирик улчамли элементларини тайёрлаш мумкинлигига имкон беради. Шундай қилиб, қурилишда мехнат сарфи камаяди, яъни бир бирлик қурилиш маҳсулотига мехнат сарфи камаяди.
Синфларга бўлиниши. Қурилишда бетонлар хар хил максадларда ишлатилади. Бетонлар қуйидагилар буйича синфларга бўлинади: ишлатилиш жойига қараб, боғловчини ва тўлдиргичларни турига қараб ва тўзилишига қараб.