1. Markazlashgan issiqlik ta’minotining asosiy turlari va prinsipial sxemalarini loyihalsh

MUNDARIJA

Kirish 2
1.Markazlashgan issiqlik ta’minotining asosiy turlari va prinsipial sxemalarini loyihalsh. 4
2. Suvli issiqlik ta’minoti tizimlarida iste’molchilarning ulanish tizimini loyihalashtirish 6
3. Issiq suv ta’minoti sistemasining turlari 8
4. Sanitar priborlar, truba va armaturalarni loyihalashtirish 11
5. Issiq suv ta’minoti jihozlarini loyihalash 13
6. Issiq suvlarni sarf bo‘lishini hisoblash 14
7. Quvurlar va armaturalarini loyihalsh 16
8. Issiqlik tarmoqlarini ishga tushirish, sozlash, sinash va ulardan foydalanish tavsiyalarini ishlab chiqish 26
9. Ishonchli tizim loyihalashtirishning usullari 26
10. Issiqlik tarmoqlarini ishga tushirish tizimini loyihalash. 28
FOYDALANILGAN ASOSIY ADABIYOTLAR 30

Kirish

Energetika mamlakatning zamonaviy industrial rivojlangan xalq xo‘jaligining yetakchi sohasi hisoblanadi. Energetika o‘z ichiga ishlab chiqarish qurilmalari, elektr va issiqlik energiyasidan foydalanish, suyultirilgan gaz va boshqa turdagi energiya tashuvchilar energiyasi kabi tushunchalarni qamrab oladi. Mamlakatimizda energetika rivojlanishining asosiy yo‘nalishi bo‘lib sanoat, qishloq xo‘jaligi, shahar va aholi punktlari energiya bilan ta’minlashning markazlashtirish hisoblanadi. Mazkur yo‘nalish mehnat unumdorligini oshirish bo‘yicha muhim xalq xo‘jalik masalalarini mamlakatning texnik-iqtisodiy potensialini mustahkamlash va energiya ta’minlanganligi hisobiga muvaffaqiyatli yechishga yordam beradi. Elektr energiyasi sanoat, qishloq xo‘jaligi, transportda foydalanilishi va uzoq masofalarga uzatilishi bilan energiya tashuvchilar ichida alohida muhim o‘rinda turadi. Jahon miqyosida issiqlik ta’minotini markazlashtirilishining boshlanishi deb 1818 yilni hisoblash mumkin. Chunki shu yilda Angliyada Trengold tomonidan ilk bor bir guruh oranjereyalarni 127 metr uzoqlikda joylashgan qozonxonadan yuqori bosimli bug‘li tizim yordamida isitish amalga oshirilgan edi. 1830 yilda Germaniyada bug‘ mashinasidan chiqarib tashlanadigan bug‘dan birinchi marta bug‘li isitish tizimida foydalanildi. Issiqlik manbalarni mexanik energiya olish va isitish maqsadida markazlashtirishdan yahshi texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlar AQSHda olingan edi. 1878 yilda Lokport shahrida (Nyu-York shtati) bug‘ mashinalarining bug‘idan foydalanib 210 bino uchun birinchi tuman issiqlik ta’minoti tizimi barpo etilgan. Dastlab er osti bug‘ quvurlarning uzunligi 2 km ni tashkil etgan. SHu vaqtning o‘zida Bantedt shahrida (Nyu-York shtati) binolarning katta guruhini issiq suv ta’minoti bilan qurama usulda nasos-suvli isitilishi amalga oshirilgan. 1900 yilda Germaniyaning Drezden shahrida markazlashtirilgan bug‘li issiqlik ta’minoti tizimi 1050 m masofada joylashgan 12-ta iste’molchini isiqlik bilan ta’minlagan. Bunda bug‘ning bosimi 0,8 MPa bo‘lgan.
Issiqlik ta’minoti xalq xo‘jaligining yirik tarmog‘idir. Uning ehtiyojiga har yili respublikamizda qazib olinadigan va ishlab chiqariladigan yoqilg‘ining taxminan 20% sarflanadi. Markazlashtirilgan issiqlik ta’minoti odatda yirik tuman qozonxonalaridan foydalanishga asoslangan bo‘ladi. Masalan, hozirgi kunda Toshkent shahrida 10 ta issiqlik markazlari va 1ta Toshkent issiqlik elektr markazi (IEM)mavjud. Ularning yillik issiqlik ishlab chiqarish unumdorligi 15401 ming Gkal. ga teng. Issiqlik tarmoqlarning umumiy uzunligi 1442 km., shu jumladan magistral quvurlar 244 km.ni tashkil etadi. Toshkent issiqlik elektr markazi-ToshIEM Toshkent to‘qimachilik kombinatini issiqlik va elektr bilan ta’minlash uchun qurilgan bo‘lib, 1939 yildan boshlab ishlatib kelinmoqda. U O‘rta Osiyoda markazlashtirilgan issiqlik ta’minotini yaratish uchun asos bo‘lgan. O‘zbekiston sharoitida markazlashtirilgan issiqlik ta’minoti asosan Ikkinchi jahon urushidan keyin rivoj topa boshladi.

1. 
   Markazlashgan issiqlik ta’minotining asosiy turlari va prinsipial sxemalarini loyihalsh.
   

Markazlashgan issiqlik ta’minoti tizimlarida issiqlik energiyasining manbasi bo‘lib issiqlik elektr markazi, tumanlararo va kvartallararo qozonxonalar xizmat qilishi mumkin. Issiqlik energiyasi iste’molchilarga issiq suv va suv bug‘i ko‘rinishida uzatiladi. Aholi turar joy binolarini issiqlik bilan ta’minlashda issiqlik tashuvchi sifatida suvdan foylaniladi, sanoat korxonalari uchun suv bilan bir qatorda 6 suv bug‘i ham ishlatiladi. Issiqlik tashuvchining parametrlari issiqlik energiyasining iste’molchisining turlariga bog‘liq bo‘ladi. Markazlashgan issiqlik ta’minotida issiqlik ta’minotida issiqlik energiyasi bilan ta’minlash. Eng past bilan 1500 S o‘rtacha 3500 s issiq suv ta’minoti 151,30 S dan 2200 S gacha, bug‘ esa 3500 S-7200 S gacha.

1-rasm. Bir pog‘onali issiqlik ta’minoti tizimining sxemasi:
1-magistral quvurlar; 2-tarqatuvchi tarmoq; MTP-mahalliy issiqlik punkti; TP-issiqlik ta’minoti isitgichi; PK-qozonxona; SN-tarmoq nasosi