1-lekciya cifrlı qurilmalardi joybarlawǵa kirish faniga kirish reja

3-Tema: Bul algebrasıdan foydalanıp Bull ańlatpaların ápiwayılastırıw
Joba:

1. 
   Logikalıq túrdegi funktsional qurılmalar haqqɪnda tiykarǵɪ túsinikler
   
2. 
   Bull aksiyomaları
   
3. 
   Logikalıq funktsiyonal qurılmalar
   

Assossiativlik nizamlarınan faydalanıp, kóp ózgeriwshi (n>2) logikalıq funciyani eki ózgeriwshi funkciyalar kombinaciyasi kórinisnide ańlatiw múmkin. 2⁴=16 eki ózgeriwshi funkciyalardiń toliq orayi 1- keste da keltirilgen. Funciyalardiń hár biri x₁; x₂ ózgeriwshiler ústinen ámelge asiriw múmkin bolǵan 16 dana logikalıq ámel kombinaciyadan birewin bildiredi hám olar óz ati hám belgisine iye.

1-keste

Eki ózgeriwi ushin toliq logikalıq funkciyalar jiynaǵı

Máselen, «Tısqarı-yaki» ámeliniń orinlaniwinda x₁≠x₂ bolǵandaǵi y₉=1; x₁=x₂ bolǵandaǵi y₉=0 eki ózgeriwi ushin tensizlik signali payda boladi. «Teń manilik» (ekvivalentlik) ámelin orinlawda x1=x2 bolǵandaǵi y9=1; x1=x2 bolǵandaǵi y₉ = 0 eki ózgeriwi ushin teńlik payda boladi. 1- keste sońǵi baǵanasinda taqiq, implikaciya (inglizshe, shigarip aliw) siyaqli kuramali funkciyalardi orinlaw ushin ol yaki bul ámeldi orinlaw logikalıq elementler atlari keltirilgen.

«Tenmanislik», «Tısqarı-yaki», Pirs hám Sheffer elementleri siyaqlı jańa funkciyalar konyunkciya, dizyunkciya hám inversiya ámelleri arqali ańlatilǵani itibarga layik. Bir funkciya argumentlerin basqa funkciya argumentleri menen almastiriw ámeli superpoziciya dep ataladi. Superpoziciya bir neshe márte kodlaw eki ózgeriwi funkciyasi tiykarindaǵi qálegen sandaǵi argumentler ushin (yaǵniy, quramali) funkciyalar aliw imkanin beredi. Usi funkciyalar superpoziciyasi járdeminde ańlatiw múmkin bólǵan qálegen ekilik funkciya orayi, funkcional toliq jiynaǵi(FTM) dep ataladi. FTM konyunkciya hám inversiya, teńmanilik emes hám implikaciya, hámde eki dana funkciyalar – Pirs hám Sheffer elementin payda kiladi. Konyunkciya, dizyunkciya hám inversiya funkciyalari orayi tiykarǵi toliq jiynaǵi(FTJ) atin alǵan.

LEdi parametrleri hám jetilistiriw qásiyetleri olardiń statik hám dinamik xarakteristikalarinan aniqlanadi.

LEniń tiykarǵi statik xarakteristikasi bolip shigiw kernewdiń kiriw kernewine baylanisli boladi. Bul xarakteristika amplituda uzatiw xarakteristikasi (AUX) dep ataladi. AUX kórinisi LEda qollanilǵan elektron gilt túrine baylanisli boladi. Kishi kiriw signallarina joqari shiǵiw signallari sáykes keletin element – inverstiyalanbaytin dep ataladi. Xarakteristikaniń eki túri 3.1 súwretde kelitirilgen.

3.1 súwret. LEtiń amplituda uzatiw xarakteristikası.

Uzatiw xarakteristikasi, LE qalay logikalıq 0 hám 1 standart signallar, olardıń amplituda mánisleri hámde shidamliǵi jetilisiwi kózden ótkeriw imkanin beredi. RISlarda kóbinshe inverstiyalanatiń LElar qollanǵanliǵi sebepli, oniń AUXin kórip shiǵamiz. (3.2-súwret).

Uzatiw xarakteristikasinda 5 dana ahmiyetli noqatlar – K, A, B, C, D ni belgilew múmkin. K noqatǵa LE xarakteristikasiniń birlik kusheytiriw sizigi (K(^\) U shik =U kir menen kesilisgen noqat sáykes keledi. Bul noqat kvantlaw noqati dep ataladi. Bul noqat jaǵdayi kvantlaw kernewi dep ataliwshi kiriw (shigiw) kernewi mánisi menen belgilenedi. A hám V noqatlar LE xarakteristikasinin birlik kusheytiriw siziǵina perpendikulyar bolǵan K noqat arqali ótiwshi túri siziq penen kesilisgen K orinlarinda alinadi. S hám D noqatlarinda kernew boyinsha differencial uzatiw koefficenti k = dU / dU = -1 ge teń boladi.

3.2-súwret. Inversiyalanatuǵın elementler shınjırında 0 hám 1 signallarin kvantlaw.

Meyli, shınjırdaǵi birinshi LE kiriwine qálegen amplituda signal Uj berildi. Bul signal U} < UKV shártin orinlaydi. Logikalıq shınjır arqali bul signal tarqalǵanda oniń amplitudasi ózgerwin kútemiz. Kórinip turǵaninday, ekinshi elementegi kiriw kernewi U2, ushinshide – U₃ hám taǵi basqasha boladı. (3.2-súwret). Kiriw kernewleriniń U_j, U₂, U₃ … (U shik oǵi boylap) izbe-izlik mánisleri A noqatǵa sáykes keletin mánisge tez jaqinlasadi. Tap sonday, Uo > U_KV shártinde izbe-izlikdiń kiriw hám shiǵiw kernewleri mánisleri V noqatǵa sáykes keletin mánisge tez jaqinlasadi. Demek, signallar 2-3 ret izbe-iz jalǵanǵan LElar shınjırdan ótkende eki anıq belgilengen diskret (asimpotikalıq) amplituda mánsine iye bolǵan signallarǵa aytiladi. LEniń shidamliliq oblastin aniqlaw ushin 3.3- súwretke itibar karatamiz.

3.3- súwret. LEniń shidamliliq oblastin aniqlaw ushın grafikler