1-Лаборатория иши

Minerallarning qiyofasi. Bu xususiyat uning ichki tuzilishi va hosil 

bo‘lish  sharoiti  bilan  bog‘liq.  Erkin  o‘sgan  anizotrop  mineral  yaqqol 

ifodalangan  kristallik  shaklga  ega  bo‘ladi.  Odatda  minerallar  kristall 

agregatlar va o‘sishmalari ko‘rinishida uchraydilar. 

---

4 

 

Kristall  agregatlari  deb,  minerallarning  ichki  tuzilishi  va  fazodagi 

shakli  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  turli  shakldagi  mineral  donalarning 

yigindisiga aytiladi. Donalarning kattaligini  hisobga olib,  minerallar  yirik 

donali  (donalar  kattaligi  5  mm.dan  katta),  o‘rta  donali  (2-5  mm)  va  berk 

kristalli (0,5 mm dan kichik) turlarga bo‘linadi. Kristall agregatlari donali, 

ustunsimon, tolasimon, yapaloq, tangachasimon shakllarda uchraydi. 

Minerallar  tabiatda  druza,  konkretsiya,  sekretsiya  va  boshqa 

ko‘rinishlarda  uchraydi.  Druzalarda  -  ayrim  kristallarning  o‘sishmalari 

betartib  (qonuniyatsiz)  o‘sgan.    Kristallar  bir  tomonlari  bilan  birorta 

yuzaga mahkamlangan (kvars, flyuorit). Kristallarning uch tomoni (Ochiq 

bo‘shliq tomonga qarab uchi o‘sgan) yaqqol shakllangan. Konkretsiyalar-  

yumaloq  va  notugri  shakldagi  mineral  qotishmalari  radial    shulasimon

 

holatda joylashgan. 

Oolitlar-kontsentrik    tuzilishiga    o‘xshash  bo‘lgan,    no‘xotga 

o‘xshash mineral yigindilaridir. Sekretsiyalar - tog‘jinslaridagi bo‘shliqlar 

mineral  moddalar  bilan  to‘ldirilganda  hosil  bo‘ladi.  Oqma  shakllar-ayrim 

yuzalarni  mineral  jisnlar  asta-sekin  qoplashi  natijasida  hosil  bo‘ladi. 

Bunday  shakllarning  hosil  bo‘lish  jarayonida-kolloid  birikmalar  asosiy 

rolni  o‘ynaydi.  Bu  holda  kurtaksimon  va  shingilsimon  ko‘rinishdagi 

agregatlar stalaktit va stalagmitlar hosil qiladi. 

Mineral  moddalarning  tolasimon  yoriqlarda  tez  kristallanishidan 

dendritlar-tolasimon daraxtga o‘xshash kristallar hosil bo‘ladi. 

Psevdomorfozalar  -  bunday  shakllar  tog‘jinslaridagi  ayrim 

minerallar  yuvilishidan  hosil  bo‘lgan  bo‘shliqlar,  mineral  kristallari  bilan 

to‘ldirilganda hosil bo‘ladi.