1-labaratoriya ishi elektr toki urganda birinchi yordam ko’rsatish

1-LABARATORIYA ISHI
1. ELEKTR TOKI URGANDA BIRINCHI YORDAM KO’RSATISH
Avvalambor zudlik bilan elektr to’ki o’chiriladi.Agar elektr to’kini uzishning iloji bo’lmasa,to’k o’tqazmaydigan kiyim kiyib,to’k o’tqazmaydigan narsa orqali to’k urishiga sabab bo’lgan to’k vositasini bemorning tanasidan ajratib olinadi.Bemorni qutqargandan so’ng bemor hushidan ketmaganligi tekshiriladi,agar hushidan ketgan bo’lsa nafas olishi va yurak urishi tekshiriladi.Agar nafas olishi to’xtab qolgan bo’lsa sun’iy nafas beriladi.Aagar yurak urishi to’xtab qolgan bo’lsa sun’iy nafas berilib,yuragi masaj qilindi.Odamni elektr to’ki urganda tananing ichki a’zolari kuyishi mumkin,shuning uchun bemor hushini yo’qotmagan bo’lsa ham zudlik bilan tez yordam chaqirib shifoxonada davolanishi lozim.
2. OGOHLANTIRUVCHI PLAKATLAR
Xavfsizlik plakatlari va belgilari xatolik bilan ish joyiga kuchlanish berish mumkin bo’lgan kommutatsion aparatlar harakatini taqiqlash,kuchlanish ostida bo’lgan to’k o’tqazuvchi qismlargayaqinlashish xavfli ekanligini ogohlantirish mehnat xavfsizligining muayyan talablari bajarilgandan keying ma’lum harakatlarni amalga oshirishga ruhsat berish,turli obyektlar qurilmalar va ularning joylashgan o’rnini ko’rsatish uchun qo’llanilishi zarur.Plakatlar va belgilar ogohlantiruvchi,taqiqlovchi,ko’rsatmali va ko’rsatuvchi guruhlarga bo’linadi.
Plakat va belgilarqo’llash xarakteriga qarab muntazam hamda ko’chma bo’lishi mumkin.Muntazam plakat va belgilarni elektr izolatsiyalovchi materiallardan(tekstolit,getinaks,polistrirol va h,k) tayyorlash tavsiya qilinadi,beton va metall yuzalariga(havo elektr uzatish tarmog’I ustunlari,kamera eshiklari va h.k) esa,trafaretlar yordamida bo’yoqlar bilan tushiriladi.Metall plakat va belgilar o’rnatishga ha ijozat beriladi.Ko’chma plakatlar elektroizolatsiyalovchi materiallardan(plastmasadan,karto’ndan) tayyorlanishi lozim.Ochiq elektr uskunalarida metalldan qilingan ko’chma plakat va belgilar qo’llashga ijozat beriladi.


3.FIBIRLYASION TOK
Tokning inson a’zolariga ta’sirini tushintiruvchi qator nazariylar mavjud.Miya markazlarining elect tug’yonlashishi nazariyasi eng ishonchli nazariyalardan biri hisoblanadi.Ushbu nazariyaga ko’ra,to’k miya markaziga,yurak va nafas olishni boshqarish markazlariga ta’sirlari yurakning bir maromda ishlashiga to’sqinlik qiladi va nafas olishning to’xtashiga olib keladi va tok urishning asosiy alomatlari hisoblanadi.

4.QANDAY MIQDORDAGI TOK O’LIMGA OLIB KELADI
Inson organizmning shaxsiy xususiyatlaridan kelib chiqib,0,01-0,02 A gacha tok inson uchun xavfsiz hisoblanadi.Lekin 0,05 A tok hayot uchun xavfli,chunki uning ta’siri hushdan ketishga olib kelishi mumkin.0,1 A va undan ortiq miqdordagi tok esa inson o’limiga sabab bo’lishi mumkin.
O’zgarmas tok o’zgaruvchan tokka nisbatan biroz kamroq xavf tug’diradi.Mutaxassis olimlarning fikricha 0,025 A tok insonda falaj holatini,0,1-0,25 A tok esa o’lim holatini keltirib chiqarishi mumkin.
5.XIMOYA VOSITALARINI KO’RIKDAN O’TQAZISH MUDDATLARINI AYTIB BERING
Ximoya vositalari deb ishlab chiqarishdagi xavfli va zararli omillarni bir yoki bir nechta ishlayotgan hodimlarga ta’sirining oldini oladigan yoki kamaytiradigan vositalarga aytiladi.
-Rezinali dielektrik qo’lqob 6 kv kuchlanish bilan 1 minut davomida eng ko’p tok o’tqazish miqdori 6 mA 6 oyda 1 marotaba.
-Rezinali dielektrik etiklar 15 kv kuchlanish bilan 1 minut davomida eng ko’p tok o’tqazish miqdori 7,5 mA 36 oyda 1 marotaba.
-Rezinali dielektrik etiklar 3,5 kv kuchlanish bilan 1 minut davomida eng ko’p tok o’tqazish miqdori 2 mA 12 oyda 1 marotaba
-Rezinali dielektrik qalpoqlar 10 kv kuchlanish bilan 2 minut davomida eng ko’p tok o’tqazish miqdori 7,5 mA 36 oyda 1 marotaba.
6.ODDIY HOLATDA QAYSI KUCHLANISH XAVFLI HISOBLANADI?
Oddiy hollarda1000 V dan yuqori kuchlanishli elektr uskuna joylashgan kuchlanish eng xavfli kuchlanish turiga kiradi.
50 Gs sanoat chastotali sinusoidal o’zgaruvchan kuchlanish xavfliroq hisoblanadi.U inson asab tizimiga qattiq ta’sir ko’rsatadi va mushaklarni kuchli qisqarishiga olib keladi,bu esa,o’z navbatida odamni kuchlanish ostida bo’lgan elektr uskuna qismi bilan kontaktda ushlab turadi va,natijada,jarohatlanuvchi mustaqil ravishda tokli qismlardan o’zini xalos qila olmaydi.Chastota ortishi bilan o’zgaruvchi tokning xavfli ta’siri kamayishi mumkin.