1-kurs tarixyo`nalishitalabalariuchunArxeologiyavaetnologiyafanidan yakuniynazoratsavollari 1-variant

2.Sharqiy Kaspiybo‘yining mezolit davri arxeologiyasi?- Mezolit davri madaniyatlaridan Sharqiy Kaspiybo‘yi hududi yodgorliklari muhim o‘rin egallaydi. Bu yerda mil.avv. XI-VIII ming yilliklarga oid Jabel, Kaylu va Damdamchashma I, II g‘or-makonlari va 30 dan ortiq ochiq joy makonlar joylashgan. Ulardan topib o‘rganilgan tosh buyumlari mikrolit alomatiga ega bo‘lgan plastinkasimon shaklli qurollardir.Sharqiy Kaspiy bo‘yi hududida yashagan aholi ovchilik, baliqchilik va termachilik bilan kun kechirgan. Makonlardan yovvoyi qo‘y, echki, qulon va baliq (Damdamchashma II), qoramol, jayron, mushuk (Jebel g‘or-makonining quyi qatlami) suyaklari topilgan. Damdamchashma II g‘or-makonning mil. avv. VIII-VII ming yilliklarga oid IV madaniy qatlamidan topilgan suyaklarni tadqiqotchilar uy hayvonlarga (qo‘y va echki) tegishli, deb hisoblaydilar. Bu yerda yashagan aholi ovchilik, termachilik va baliqchilik shakllari bilan kun kechirishgan. Ibtidoiy ovchilar mezolit davrining oxirida yovvoyi hayvonlarni qo‘lga o‘rgatib, xonaki chorvachilikka asos soladi.
Terilarga ishlov berish va ulardan kiyim bosh tikish, suyak va yog‘ochdan zaruriy anjomlar yasash, chig‘anoq va toshdan taqinchoq yasash kabi ishlar odamlarning kundalik yordamchi mashg‘uloti hisoblangan.
O‘zbekiston Respublikasi hududida mezolit davriga oid bir nechta madaniyatlar faoliyat yuritgan. Toshkent vohasi, Farg‘ona vodiysi, Zarafshon vohasi, Surxon vohasi, Ustyurt va boshqa joylardan yuzdan ortiq mezolit davriga oid yodgorliklar o‘rganilgan. Mazkur hudularning yodgorliklari alohida madaniyatlarni tashkil etadi.
3.Afanasev madaniyati?- Janubiy Sibirdagi eneolit davriga oid arxeologik madaniyat (mil. av. 3–2 ming yillik boshlari). Xaqasiya Respublikasidagi Afanasyevo togʻidan topilgan qabriston nomidan olingan. Manzilgohlar, qabristonlar koʻplab topilgan. Xoʻjaligi chorvachilik, ovchilik, dehqonchilikdan iborat boʻlgan. Afanasyevo madaniyati aholisi atrofida joylashgan mongoloid irqqa mansub qabilalardan farqli oʻlaroq hind-yevropa irqiga mansub boʻlgan. Afanasyevo madaniyatiga oid qabrlar doira va toʻrtburchak qilib, harsangtosh va tosh plitalar bilan oʻralgan, ichida 5–6 ta qabr boʻlgan. Jasadlar qoʻl-oyoqlari buklanib, boshlari janubisharqqa qaratilgan holda koʻmilgan. Murdalarning yolgʻiz yoki juft, baʼzan toʻp-toʻp qilib dafn etilishi oʻsha davrda ibtidoiy jamoalar katta oila boʻlib yashaganliklaridan darak beradi. Qabrlardan jasad yoniga qoʻyilgan tuxumsimon yoki yarim shar shaklidagi ogʻzi tor sopol idishlar, tosh va suyak, baʼzan jez buyumlar topilgan. Sopol idishlar har xil chizma naqshlar bilan bezatilgan.
Jan. Sibir eneolit davri aholisining Oʻrta Osiyo qabilalari bilan madaniy aloqada boʻlganligini Zarafshonning quyi havzasi rayonidan topilgan eneolit va jez davri madaniyati – Zamonbobo yodgorliklarida yaxshi kuzatiladi


Variant-30

1. 
   Asheldavridavrixo‘jaligivamoddiymadaniyati.
   
2. 
   O‘rtaOsiyoningneolitdavriishlabchiqaruvchixo‘jalikshaklidagimadaniyatlari
   
3. 
   Bronzadavrixususiyatlari