1-kurs 21-17 guruh magistiranti mahammadiyeva lola

Ta’lim qonuniyatlari va tamoyillari (prinsiplari) tushunchasi.

Ta’lim qonuniyatlari – ta’lim jarayonida ro‘y beradigan hodisalar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanishlar, ularning mohiyatini ifodalovchi shart-sharoit, asos.
Ta’lim qonuniyatlari quyidagilardan iborat:

1. 
   ta’lim omillari, shart-sharoitlari va natijalari o‘rtasida o‘zaro aloqadorlikning mavjudligi;
   
2. 
   ta’lim jarayonining ijtimoiy omillar va jamiyat ehtiyojlari bilan bog‘liqligi;
   
3. 
   ta’lim, rivojlanish va tarbiyaning o‘zaro birligi;
   
4. 
   har qanday ta’lim jarayonida o‘qituvchi, o‘quvchi va o‘rganilayotgan ob’ektlar o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirning talab etilishi;
   
5. 
   ta’lim jarayoni samaradorligining o‘quvchilar o‘quv faolligi asosida ta’minlanishi;
   
6. 
   malakalarning muayyan operatsiya, harakatlarning muntazam takrorlanishi natijasida hosil bo‘lishi;
   
7. 
   o‘zlashtirish puxtaligining takrorlash izchilligiga bog‘liqligi;
   
8. 
   o‘quvchilar o‘zlashtirgan murakkab faoliyat usullari o‘qituvchining ularda eng oddiy faoliyat usullarini samarali o‘rgata olishining natijasi ekanligi.
   

Maktabgacha ta’limda mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodikasi ham mazkur qonuniyatlarga tayanadi.
Maktabgacha ta’lim yo‘nalishida mutaxassislik fanlarini qanday o‘qitish, nimaga o‘qitish, nimani o‘qitish kabi savollarga javob berish uchun, avvalo, mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodikasining prinsiplarini bilishimiz lozimdir.
“O‘zbek tilining izohli lug‘atiga bu iboralarga berilgan izohlarga qaratamiz. “Printsip ⌠lot. principium-asos, negiz; ibtido⌡¹. Biror nazariya, ta’limot, dunyoqarash, va sh.k.ning dastlabki asosiy qonun qoidasi; faoliyat uchun asos qilib olinadigan bosh g‘oya, qonun- qoida”.
“Tamoyil [ar.-tebranish, chayqalish; o‘zgarib turish; o‘zgaruvchanlik; moyillik] 1. Mayl, moyillik 2. Biror sohada tartib qoida, tusini olgan narsa, tadrijiy yo‘nalish”.
“Didaktika” o‘quv qo‘llanmasida qayd etilishicha “Printsip- rahbar g‘oya asosiy qoida, xulqqa nisbatan asosiy talab” (Zunnunov
A. Mahkamov U. Didaktika: Oliy o‘quv yutrlari talabalari uchun o‘quv qo‘llanma.-T.; “Sharq”, 2006, 36-bet). Shuningdek, N. Saidahmedovning “Yangi pedagogik texnologiyalar” risolasida printsip tushunchasiga shunday ta’rif beradiki; “Printsip- lotincha “principium” so‘zidanolingan bo‘lib asos, dastlabki xolat,boshqaruvchi g‘oya, umumlashtirilgan talab kabi ma’nolarni anlatadi”.¹
Biz oliy ta’limda mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodikasining printsiplari deganda mazkur fanlarni o‘qitish jarayonlarini tashkil etishi va amalga oshirishda o‘quv tarbiya mazmunini, shakllari, metodlarini tanlanishini begilaydigan dastlabki holatni, umumiy qoidalarni va talablarni tushunamiz.
Printsiplarda ta’lim beruvchi va ta’lim o‘rganuvchiga o‘qitish jarayonida rioya qilishi lozim bo‘lgan talablar mujassamlashgan. Bu masalalar tanlangan o‘quv mavzusining mazmunidan kelib chiqib qo‘llaniladigan faoliyatning shakli, yo‘l-yo‘riqlari, vositalarini pedagogik jihatdan to‘g‘ri tanlanishini belgilaydi hamda ta’lim-tarbiya muvaffaqiyatni ta’minlaydi. Zero, metodika o‘quv predmetining printsiplari ilmiy-amaliy dunyoqarashni, ma’naviy-axloqiylikni, mazmunli hamda oqilona ehtiyojlarni shakllantirishga yo‘naltirilgan faoliyatni nazarda tutadi va yo‘lga qo‘yadi.