1. Kiberxavfsizlik asoslari Kriptografiyaning asosiy tushunchalari Autentifikatsiya

K=3

T₀=Karimov_Baxrom

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

_

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

_

A

B

C

T₁=NDULPRYCED_URP

2 Gamilton marshruti usulida

Gamilton - marshrutlariga asoslangan usulda ham o‘rin almashtirishlardan foydalaniladi. Ushbu usul quyidagi qadamlarni bajarish orqali amalga oshiriladi. 1-qadam. Dastlabki axborot bloklarga ajratiladi. Agar shifrlanuvchi axborot uzunligi blok uzunligiga karrali bo‘lmasa, oxirgi blokdagi bo‘sh o‘rinlarga maxsus xizmatchi simvollar-to‘ldiruvchilar joylashtiriladi(masalan, *). 2-qadam. Blok simvollari yordamida jadval to‘ldiriladi va bu jadvalda simvolning tartib raqami uchun ma’lum joy ajratiladi. (3.1 - rasm) 3-qadam. Jadvaldagi simvollarni o‘qish marshrutlarning biri bo‘yicha amalga oshiriladi. Marshrutlar sonining oshishi shifr kriptoturg‘unligini oshiradi. Marshrutlar ketma-ket tanlanadi yoki ularning navbatlanishi kalitI

Masalan:

T0=Karimov_Baxrom


M

O

O

M


5 6


A

B

K

A

• 
  1 2
  

R

X

R

I


3 4


*

*

_

V


7 8

T₁₌8734217687342156

T₂=_VRIAKMO**XRABOM

3.Vijener usuli

Vijenerning shifrlash tizimi. Birinchi bo’lib Vijener tizimi 1586-yilda chop etilgan va u ko’p alfavitli tizimga nisbatan yuqoriroq o’rinda turadi. Blez Vijener o’zini XVI asrning fransuz diplomati deb hisoblaydi. U kriptografiya tizimiga, ya’ni uning rivojlanishiga o’z hissasini qo’shgan. Vijener tizimi Sezar shifrlash tizimiga qaraganda mukammalroq hisoblanib, unda kalit harfidan harfga almashtiriladi. Bunday ko’p alfavitli almashtirish shifrini shifrlash jadvali orqali ifodalash mumkin. Quyidagi jadvalda Vijenerning ingliz alfaviti uchun mos keluvchi jadval ko’rsatilgan

Masalan:

K=PUL

T₀=Karimov_Baxrom

T₁= _VCYG_KUNQRCDG

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

_

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

_

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

U

V

W

X

Y

Z

_

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

_

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L