1. iqtisodiyotga kirish

Talabning narxga bog‘liq elastikligi koeffitiysenti bu talab hajmi o‘zgarishining narxning o‘zgarishiga nisbati. U narxning 1 % o‘zgarganda sotish hajmi qancha foizga o‘zgarganligini aniqlashga imkon beradi, va u quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:

Et = Δ Q% / Δ R%

Bu yerda: EK – bu talabning narxga bog‘liq elastiklik koeffitsenti koeffiytsenti;

Δ Q % - bu talab miqdorining foizli o‘zgarishi;

Δ R%- bu narxning foizli o‘zgarishi

Masalan, X tovarning narxi 20000 dan 24000 so‘mga etdi. Bunga javoban X tovarni xaridi 24 donadan 18 donaga tushib qoldi. Demak, narx 20%ga oshdi ya’ni:

(24000-20000)/ 2000* 100=20% .

Talab hajmi esa 25% qisqardi, ya’ni:

(24-18)/ 24)*100= 25%.

Endi bu ko‘rsatkichlarni formulaga qo‘yib hisoblasak

Et =25/ 20= 1,25 ya’ni Et.> 1.

Bunda narxga nisbatan talab hajmi tezroq o‘zgardi. Demak, bu holatda talab narx bo‘yicha elastik bo‘ladi.

Talabning o‘zgaruvchanligining quyidagi variantlari mavjud:

a) mutloq elastik talab (EK =∞ ) Talab to‘liq elastik bo‘ladi. Narxlarning ozgina oshishi talabning cheksiz katta pasayishiga olib keladi va narxning ozgina pasayishi talab hajmining cheksiz katta oshishiga olib keladi. Grafikda talab egri chizig‘i gorizontal chiziq ko‘rinishida bo‘ladi yoki u talab chizig‘ining narx o‘qi bilan kesishish nuqtasi ko‘rinishida bo‘ladi (4.1- rasm).