1. Iqtisodiy talimotlar tarixni fanining predmeti va uslubi

39) Keynsning asosiy goyalari keynschilik

ХХ asrning birinchi yarmida iqtisodiy inqirozlarning damba-dam takrorlanishi tufayli koʼpgina «kapitalizmni tartibga solishga» oid iqtisodiy gʼoyalar soni koʼpaydi. Аna shunday yoʼnalishning yorqin tarafdori boʼlib ingliz iqtisodchisi Jon Meynard Keyns (1884-1946) shuhrat qozondi. Iqtisodchi, davlat arbobi boʼlgan Keyns Iton va Kembridj universitetlarida iqtisodiyot va matematikadan taʼlim oldi, А.Marshall qoʼlida oʼqidi (1902-1906, 1909-1915 yillarda oʼqituvchilik qildi, 1920 yildan Kembridj universitetida professor, 1913-46 yillarda iqtisodiy jurnal muharriri boʼlib ishladi. 1909 yil «Indeks uslubi» iqtisodiy maqolasi, 1913 yilda uning birinchi asari - «Pul muomalasi va Hindiston moliyasi» kitobi chop etildi. 1919 yilda «Versalь tinchlik shartnomasining iqtisodiy oqibatlari» nashr etilishi bilan u iqtisodchi sifatida koʼpchilikka tanildi. Bu asarida u shartnomaga nisbatan bir qancha tanqidiy fikrlar bildirgan edi. Keyns 20-30 yillarda iqtisodiyotga oid bir nechta kitoblar yozdi («Ehtimollik toʼgʼrisidagi risola» (1921), «Pul islohoti toʼgʼrisida risola» (1923), «Mister Cherchelning iqtisodiy oqibatlari» (1925), «Erkin tadbirkorlikning intihosi» (1926), «Pul toʼgʼrisidagi risola» (1930) va boshqalar), ammo unga mashhurlik keltirgan bosh asari - «Ish bilan bandlik, foiz va pulning umumiy nazariyasi» (1936) kitobidir. 1940 yilda «Urush harajatlarini qanday qoplash mumkin» degan kitobi ham nashr etildi.J.M.Keyns gʼoyalari uning izdoshlari tomonidan .davom ettirildi va uch oqimga ajraldi, biz oqimlarni keynschilik deb ataymiz. Keyns taʼlimoti ayniqsa АQShda katta shuhrat qozondi. Garvard universiteti professorlari E.Xansen (1887-1975), S.Harris, J.M.Klarklarning asarlarida bu gʼoyalar rivojlantirildi va dastlab yangi keynschilik, keyinroq esa ortodoksal keynschilik deb ataldi. Keyns qoidalari asosan toʼliq qabul qilindi, ammo masalan, Xansen tomonidan stagnatsiya nazariyasi bilan toʼldirildi.