1. Iqtisodiy o’sishning mazmuni, turlari va ko’rsatkichlari Iqtisodiy o’sishning omillari. Iqtisodiy o’sishning maqsadi va yunalishlari

qo’shimcha o’sishi (talab)	=
Ishlab chiqarish quvvatlarining qo’shimcha o’sishi (taklif)

Bu tenglikni formula tarzida yozilsa, u quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:
yoki ,
bu erda:
I – har yillik sof ka’ital qo’yilmalar;
∆I – sof ka’ital qo’yilmalarning qo’shimcha o’sishi;
∆I/I – sof ka’ital qo’yilmalarning o’sish sur’ati;
1/a – multi’likator, bu erda a –jamg’arishga bo’lgan o’rtacha moyillik;
 - ka’ital samaradorligi.

Shunday qilib, iqtisodiyotdagi ishchi kuchining to’la bandligini hamda ishlab chiqarish quvvatlarining to’liq ishlashini ta’minlovchi sof investistiyalar yoki ka’ital qo’yilmalarning o’sish sur’ati  x a ga teng bo’lishi lozim. Agar iqtisodiyotdagi investistiyalarning ‘otenstial o’rtacha samaradorligi 0,3 ga, jamg’arishga bo’lgan o’rtacha moyillik 0,2 ga teng bo’lsa, u holda investistiyalarning o’sish sur’ati 6% (0,3x0,2)x100%)ga teng bo’ladi.

R.Xarrodning iqtisodiy o’sish modeli investistiya va jamg’armalar o’rtasidagi makroiqtisodiy muvozanat, ya’ni ga asoslanadi. U statik holdagi makromuvozanat uchun alohida, dinamik holdagi makromuvozanat uchun alohida formuladan foydalanadi. 1-formula quyidagi ko’rinishda bo’ladi:
,
bu erda:
G – milliy daromadning o’sish sur’ati (∆Y/Y);
S – ka’ital sig’imi (I/∆Y);
S – milliy daromad tarkibidagi jamg’arishning ulushi (S/Y).
2-formula quyidagi ko’rinishda o’z ifodasini to’adi:
,
bu erda:
Gw – haqiqiy jamg’arma va taxmin qilinayotgan investistiyalar o’rtasidagi dinamik muvozanatni ta’minlovchi o’sishning kafolatlangan sur’ati;
Cr – ka’ital koeffistientining talab etilayotgan miqdori.
Neokeynschilarning fikriga ko’ra bozor iqtisodiyoti sharoitida doimiy kafolatlangan o’sish sur’atiga avtomatik ravishda erishib bo’lmasligi sababli, ular dinamik muvozanatga erishish uchun iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish zarurligi to’g’risidagi xulosaga keldilar.
Iqtisodiy o’sishning muhim modellaridan biri bo’lib tarmoqlararo balans hisoblanadi. Tarmoqlararo balansning dastlabki nazariy asoslari sobiq ittifoq davrida ishlab chiqilgan edi. Keyinchalik u asli Rossiyalik bo’lgan hamda AQShga o’tib ketgan iqtisodchi V.Leontev tomonidan «xarajatlar – ishlab chiqarish» modeli sifatida takomillashtirilgan holda ishlab chiqildi (18.1.-jadval).

I Sh L A B Ch I Q A R I Sh

iste’molchi tarmoqlar

n

‘irovard iste’mol

Jami: foyda-lanish bo’yicha YaIM