1. Industrial iqtisodiyot” fanining ob’ekti sanoatning ta’rifi va tavsifi

18. Rejalashtirish va prognozlashning
mohiyati, ahamiyati va vazifalari
Texnikaviy, madaniy va iqtisodiy jihatdan rivojlangan jamiyatda rejalashtirish singari vosita boshqaruv jarayonining kengayishi, fan-texnika taraqqiyoti hamda ehtiyojlarning darajasi va hajmi jihatidan ortishi boshqaruv instansiyalari, ya’ni bir-biriga itoat qiladigan tashkilotlar oldiga siyosat, iqtisodiyot va alohida shaxslar, oilalar, maxallalar, korxonalar, hududiy jamoalar, mamlakatlar, shuningdek, butun insoniyat uchun muhim bo‘lgan muammolarni quymoqda. Tajriba shuni ko‘rsatadiki, kelajakning murakkab masalalarini hal etish uchun odamlar jiddiy fikr yuritishlari va faol harakat qilishlari darkor. Bunda istalgan maqsadlarni o‘z vaqtida anglash va ularga erishish choralarini belgilashning ma’qul ko‘rinishida ko‘maklashadigan loyiha, konsepsiyalar, asosiy yo‘nalishlar ayniqsa zarur bo‘ladi. Ehtiyojlarni qondirish uchun mablag‘ qancha kam bo‘lsa, tegishli texnikaviy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy jarayonlarni oqilona boshqarishda ko‘maklashadigan vositalar shunchalik ta’sirchan bo‘lishi lozim. Ma’lum orzu-umidlar bilan bog‘liq bo‘lgan boshqaruv vositalaridan biri rejalashtirishdir.
Rejalashtirish – loyiha ishlab chiqish bo‘yicha axborotni ishlashga asoslangan kelajakda maqsadga erishish uchun parametrlarni aniqlovchi tartibga solingan jarayondir.
Milliy iqtisod va uning sohalari hamda bo‘limlari iqtisodiyotida rejalashning qator ta’riflari mavjud bo‘lib, ular yuqorida keltirilgan ta’riflardan turli darajada farq qiladi, Lekin mohiyatan unga o‘xshab ketadi. SHunday ta’riflardan bir nechtasini keltirish mumkin.
Rejalashtirish – «kelajakning ongli tafakkuri».
Rejalashtirish (keng ma’noda) – «mazmunan bo‘lajak voqealarni aniqlash bo‘yicha qarorlar qabul qilishni tizimli tayyorlash asosida boshqaruv qarorlarini shakllantirishdir».
Rejalashtirish – «oldindan sezib qabul qilingan qaror», ya’ni rejalashtirish deganda shunday echim tushuniladiki, u (qaror qabul qilishga muvofiq keluvchi axborot jarayoni bilan bir qatorda) vaqt jihatdan kon’yukturali voqealar yuzaga kelishidan oldin ishlab chiqiladi.
Rejalashtirishni «aslida tafakkurning aqliy bashorati va ta’kidlar kelajak faoloiyatini kuzda tutadigan tafakkur jarayoni sifatida», - deb ta’riflash mumkin.