1. Geometrik grafika fani noyob adabiyotlaridan Evklidning «Negizlar», G. Monjning «Chizma geometriya» va sobiq ittifoq davrining dastlabki yillarida nashr etilgan o‘quv adabiyotlarining mazmuni bilan tanishtirib

Umar Xayyom (1048—1123)
Qadimda va O‘rta asrlarda yashagan olimlarning ko‘pchiligi fanning turli sohalarida muvaffaqiyatli ijod etishgan. SHoir Umar Xayyom ana shular jumlasiga kiradi. Uning tuliq ismi G‘iyosiddin Abulfath Umar ibn Ibrohim al-Hayyom. U Xuroson viloyati kuchmanchi turk qabilalaridan biri - saljukiylarning markaziy viloyatiga aylangan davrda Nishopurda chodrachi (Xayyomi - chodrachi degani) oilasida tug‘ildi.
Umar Hayyomning bolalik yillari haqida ma’lumot yuq, ammo u xaqida ba’zi rivoyatlar saqlanib qolgan. Tarixchi Bayhakiy Umar Hayyom mustahkam xotiraga ega bo‘lganligini yozgan.
SHunday xotira egasi, albatta, bolalik yillarida ko‘p narsalarni o‘rgana olgan.
Umar Hayyom matematika sohasida, ayniqsa algebra va geomet­riya sohasida katta kashfiyotlar qilgan olim. U birinchi bo‘lib son tushunchasini haqiqiy musbat songacha kengaytirgan. Bu hakda u o‘zining «Al-jabr va almuqobala isbotlari haqida risola» asarida quyidagilarni yozadi:
«Xindlarda kvadratlarning tomonlarini va kublarning qirralarini unchalik katta bo‘lmagan ketma-ket tanlashga va tuqqizta raqam - bir, ikki, uch va hakozo sonlarning kvadratlarini hamda ulardan birini ikkinchisiga, ya’ni ikkini uchga va h.k. ko‘paytmasini bilishga asoslangan metod mavjud. Bu metodlarning tug‘ri-ligini isbotlashga va bu metodlar haqiqattan ham maqsadga etkazishiga doyr risola bizga tegishli. Bundan tashkari, biz oldin bilmagan sonlar turini ham ort-tirdik, ya’ni biz kvadrat-kvad­rat, kvadrat-kub, kub-kub va x,. k. larning asosini aniqlashni ko‘rsatdik».
Mahmud G‘iyosiddin Koshiy (1402-1474)
Xalq me’morchiligida «Muhandislar sultoni» nomli unvonga sazovor bo‘lgan atoqli matematik, astronom Jamshid ibn Mas’ud ibn Mahmud G‘iyosiddin Koshiy XV asrda ham fanning ko‘p sohalari bilan, shu jumladan, grafika bilan ham shug‘ullangan. Al-Koshiy o‘z asarlarida o‘zidan avvalgi XI-XIII asrlarda matematik va geometriklarning kashfiyotlaridan foydalandi va o‘zi matematika sohasida buyuk kashfiyotlar qildi. U birinchi bo‘lib, o‘nli kasrlarni kashf qildi. Uning ikkinchi kashfiyoti sonlardan II darajali ildiz chiqarish amali edi. Al-Koshiyning «Aylana haqida risola» asari aylana uzunligining o‘z diametriga nisbati, ya’ni «π» sonini hisoblashga bag‘ishlangan. U «π» sonining 17 ta xonali qiymatini shu sohadagi Evropa olimlaridan 200 yil ilgari topgan. Uning asarlari shuni ko‘rsatadiki, o‘rta asrlarda Markaziy Osiyodagi fanning rivojlanish darajasi o‘sha davrdagi G‘arbiy Evropadan bir necha yuz yillar o‘tib ketgan.
Al-Koshiy o‘zining «Hisob kaliti» va «Aylana haqida risola» asarida geometriya fanining ayrim qoidalari haqida umumiy ma’lumatlarni beradi. Unda o‘zi tomonidan va o‘zidan avvalgi XI-XIII asrlarga o‘tgan mashhur matematik va geometrlarning kashfiyotlaridan foydala-niladi. Uning «Hisob kaliti» asari kirish qismidan tashqari 5 ta kitobdan tashkil topgan. Bu asarda ko‘p burchaklar haqida shunday deydi: «Ko‘pburchak» bu shunday sirtdan iboratki, to‘rttadan ortiq, to‘g‘ri chiziqlar bilan chizilgan. Masalan, beshburchak, oltiburchak, ettiburchak, sakkizburchak va hokazo. Ular teng tomonli va teng burchakli yoki har xil tomonli yoxud bir xillari teng, ayrimlari esa har xil yo‘nalgan. Teng tomonli ko‘pburchaklarga tomonlariga urinma bo‘lgan doira chizish mumkin.