Ilmiy buyurtma asosidagi maqsadli faoliyat hamkorlikdagi faoliyatdir. Hamkorlikdagi ilmiy
tadqiqotda muayyan maqsad va uni amalga oshirishningyo'llari aniq ко ‘rsatiladi. Hisobotlarda
jamoaning ishtiroki aniq о ‘z ifodasini topis
hi lozim.
12. Texnikaviy tadqiqot bosqichlami tushuntiring (ITI- ilmiy tadqiqiy ishlar)
1-bosqich. Tanlangan mavzuning dolzarbligini asoslash va ifoda etish:
-
bo’lajak tadqiqotlarga taalluqli muammolar bilan mamlakat va xorijiy adabiy manbalar bo’yicha
tanishish, uning dolzarbligini asoslash;
-
muammolar bo’yicha tadqiqotlarning muhim yo’nalishlarini
belgilash va tasniflash;
- mavzuni ifodalash va
tadqiqot annotasiyasini tuzish;
- texnikaviy topshiriqni ishlab chiqish va
ITI umumiy kalendar rejasini tuzish;
- kutilayotgan iqtisodiy yoki boshqa foydali samarani oldindan belgilash.
2-bosqich. Tadqiqotning maqsadi va vazifasini ifodalash:
-
mamlakat va xorijiy nashrlar bibliografik ro’yxatini tanlash va tuzish (monografiya, darsliklar,
maqolalar,
patentlar, kashfiyotlar va b.),
shuningdek, tanlangan mavzu bo’yicha ilmiy
-texnikaviy
hisobot tuzish;
-
mavzu bo’yicha manbalar va referatlar annotasiyasini tuzish;
-
mavzu bo’yicha masalalarning ahvolini tahlil qilish;
- tadqiqot maqsad va vazifalarining bayonini tuzish.
3-bosqich. Nazariy tadqiqotlar.
-
obyekt va tadqiqot predmetini tanlash, fizik mohiyatini o’rganish va tadqiqot topshirig’i asosida
ishchi farazni
shakllantirish;
- ishchi farazga muvofiq modelni aniqlash
va uni tadqiq etish;
- tadqiq etilayotgan muammo nazariyasini ishlab chiqish, tadqiqot natijalarini tahlil qilish.
4-
bosqich. Eksperimental tadqiqotlar (tasdiqlash, to’g’rilash yoki nazariy tadqiqotlarni inkor etish
uchun);
- eksperimental tadqiqotlar maqsad va vazifalarini aniqlash;
-
eksperimentni rejalashtirish va uni o’tkazish
metodikasini ishlab chiqish;
-
eksperimental qurilmalar o’rnatish va eksperimentning boshqa vositalarini yaratish;
-
o’lchov usullarini asoslash va tanlash;
-
eksperimental tadqiqotlar o’tkazish
va ular
natijalarini ishlab chiqish.
5-bosqich. Ilmiy tadqiqotlarni tahlil qipish va rasmiylashtirish.
- nazariy va eksperimental tadqiqotlar natijalarini taqqoslash, ular farqlarini taxlil qilish;
- tadqiqot obyekti nazariy modelini
aniqlashtirish va xulosalar;
Ilmiy-tadqiqotlarni fan -
ishlab chiqarish uyg’unlashgan sistemasida texnikaviy takliflarga aylantirish
tarxi
- ishchi farazni nazariyaga yoki uning raddiga aylantirish;
- ilmiy va ishlab chiqarish
xulosalarini shakllantirish, tadqiqot natijalarini baholash;
- ilmiy-texnikaviy hisobot tuzish va uni resenziya qildirish.
6-bosqich. Joriy etish va iqtisodiy samaradorlik:
- tadqiqot natijalarini ishlab chiqarishga joriy etish;
- iqtisodiy
samarani belgilash;
13. Pedagogik tadqiqotda
improvizatsiya kanday vaziyatlarda ko‘llaniladi?
Pedagogik improvizatsiya (lotincha imprivisus -
kutilmagan, tasodifiy) eng umumiy ma’noda nimanidir yaratish
- kutilmagan pedagogik yechimga
kelish va uni o‘sha zahotiyoq amalga oshirishni anglatadi. Improvizatsiya jarayoni to‘rt bosqichdan
iboratdir: 1) pedagogik jarayonda biron bir kutilmagan fikrga kelish; 2) intuitiv
ravishda vujudga
kelgan pedagogik g‘oyani bir lahzada anglab olish va uni amalga oshirish yo‘llarini tanlash; 3) g'oyani
ommaviy tarzda ba
yon qilish; 4) pedagogik g‘oyani amalga oshirish jarayonini zudlik bilan tahlil etish.
14. Ilmiy ijodning o'ziga xos xususiyatlari.
YAngi narsaning paydo bo‘lishi ijodiy yaratilish natijasida yuzaga keladigan jarayondir.
Ijod,
xususan, uning eng yuqori sh
akli bo‘lgan ilmiy ijodning muhim sharti – olimning o‘z-o‘zini
anglashida yorqin namoyon
bo‘ladi.
Darhaqiqat, inson
– har qanday ijodiy harakatning asosiy manbasi va ma’nosi
hisoblanadi, ya’ni inson shunday ijod orqaligina jamiyatning haqiqiy boyligini oshirishi, o‘zini
aqlliroq, mehribonroq, ruhini esa balandroqqa ko‘tarishi mumkin. SHu ma’noda,
ijod bu
alohida faoliyat bo‘libgina qolmay –ijodkor olimning yashash usuli hamdir
.
Ilmiy-ijodiy faoliyatda olimning shaxsiy fazilatlari bilan bir qatorda ilmiy salohiyati ham muhim
ahamiyat kasb etadi.
Darhaqiqat, ilmiy ijod asosida inson yangi ilmiy yo‘nalishlar va yangi
fanlarni vujudga keltiribgina qolmasdan, balki yangi ilmiy bilimning noan’anaviy sohalariga
asos soladi. Ayni shu ma’noda, E.YA.Basin fikricha, “Ilmiy ijod shaxsning muhim belgisi –
rasional ko‘rish va faoliyatining namoyon bo‘lish shaklidir. Bu shunchaki hissiy qabul
qilish yoki
intellektual faoliyat emas, balki dunyoni shunday ko‘rishki, unda hissiyotlar, aql,
tuyg‘ular uzviy jihatdan uyg‘unlashgan tarzda aks etadi”1. V.A.Kovalenko esa
Do'stlaringiz bilan baham: 
