|
4.Dunyoni estetik idrok etishning ruhiy kamolotga ta’siri. Estetik tarbiyaning barcha vositalari shaxsning voqelikka estetik munosabatini ravnaq toptirishga xizmat qiladigan tarbiyaviy faoliyat bolib, u oziga xos tasirchanlik, tugyoniylik kuchiga ega. Busiz inson bilish kolamining vujudga kelishi mumkin emas. SHuningdek, inson badiiy tafakkur qilish qobiliyatini ostirish ayni paytda estetik tarbiya vositalarining muhim vazifasi sanaladi. SHunga kora, estetik tarbiya vositalari ikki xil xususiyati bilan ajralib turadi. Birinchidan, ular voqelikda sodir bolayotgan hodisalar togrisidagi malumotlarni insonga tushunarli tarzda etkazib beradi. Ikkinchidan, zamonaviy fanlarning estetik hususiyatlarni hissiy idrok qilishning faol, tajribalar asosida etkazib berishi bilan diqqatga sazovordir. Insonni estetik jihatdan tarbiyalash favqulodda murakkab va serqirra jarayon bolib, amalga oshiriladigan islohotlar ham mazkur jarayonni takomillashtirishni nazarda tutadi. Estetik tarbiyani takomillashtirish va uni zamon talablariga moslashtirish estetik madaniyat shaxs jamiyat shaxs tizimida mavjud bolib, bunda shaxs madaniyati ustuvor ahamiyatga ega. yani, estetiklashgan shaxs jamiyatni estetiklashtiradi, estetiklashgan jamiyat esa, oz navbatida yangi darajadagi estetiklashgan shaxsni yaratadi va shu tartibdagi ozaro tasir millatning qadam-baqadam komillik darajasiga kotarilishi uchun xizmat qiladi.Hozirgi paytda milliy manaviyatga tasir otkazuvchi tashqi tahdidlar ayni paytda estetik tarbiya jarayoniga ham sezilarli tasir korsatmoqda. Bu esa ijtimoiy-manaviy munosabatlar tizimida estetik tarbiyani maqsadli yonaltirishni taqazo etadi.Shaxsni estetik tarbiyalashda fan talim va madaniyatning ozaro bogliqligiInson qalbiga yol avvalo talim va tarbiyadan boshlanadi. Ilmning hikmati va fazilatiga doir alloma vatandoshimiz Muhammad Imomzoda al-CHogiy (vafoti 1177)ning qarashlari ham diqqatga sazovor. Uning SHirat al-islom Islom yoli nomli kitobida ilm olish odoblari va fazilatlariga doir koplab malumotlarni muayyan axloqiy tizimga solgan. Qizigi shundaki, u shariy bolmagan ilmlarni ikki qismga - maqtalgan va yomonlangan turlarga boladi. Dunyoni obod qilish uchun zarur bolgan bilimlar tibbiyot, hisob-kitob, dehqonchilik, toquvchilik kabi hunarlar hatto qon olishni bilishni maqtalgan va organish kerak boladigan ilmlar sirasiga kiritadi, bu bilimlar sababli insoniyat boqiy qoladi, deydi. Ayni paytda, riyoziyotga chuqur kirishish, uning eng nozik jihatlarini ham tadqiq va tahlil etishga urinishni fazilat hisoblaydi. yomonlangan bilimlarga esa sehr-jodu va har xil tilsimlar, folbinlik bilan shugullanishni kiritadi. Muboh, yani ihtiyoriy bilimlarga sheriyat va tarix kiradi. Biroq, falsafani bazi joylarda va bazi hollatlarda kerak boladigan fan, uni shunday zarurat holati uchun organish kerak. Aks holda, u yomonlangan fan sohasidir, deydi.Allomaning ilm haqidagi fikrlari ijtimoiy-manaviy jihatdan Yuksak ahamiyat kasb etadi. U ilmga hiyonat qilishni ozgalarning moliga hiyonat qilishdan ogirroq deb biladi. SHuni alohida takidlash zarurki, al-CHogiy ilm oluvchining zimmasiga ham bir qator axloqiy masuliyatni Yuklaydi. CHunonchi, chala eshitgan narsasini oshkor qilmasligi, aniq ishonch qilmagan bilimini odamlar orasida gapirmasligi va atrofga yoymasligi zarurligini uqtiradi. Tarbiyada estetik talim va bilimning zarur ijtimoiy talab hisoblanadi. BMTning ming yillik sammitida keltirilgan quyidagi malumotlari mushohada va mulohaza uchun asos boladi. Malumotlarga kora, 2001-2002 oquv yilida dunyo boyicha 115 million bola yoki boshlangich maktab yoshidagi bolalarning 18 foizi maktabga bormagan. Bularning 61,3 millioni qizlar (53 foizi), 45 millioni (39%) Afrika Saxarasidagilar va 42 millioni (36%) Janubiy Osiyodagi bolalardan iboratdir. Maktabni qoldirish ehtimoli katta bolgan bolalar Garbiy va Markaziy Afrikadagi (45,3%), SHarqiy va Janubiy Afrikadagi (38,5%) Janubiy Osiyodagi (26%) hamda YAqin SHarq va SHimoliy Afrikadagi (18,7%) bolalar boldi. Mazkur mintaqalarning barchasida ogil bolalardan kora qiz bolalar koproq maktabga bormasligi kuzatilgan. Ogil va qiz bolalar ortasidagi eng katta farq YAqin SHarq va SHimoliy Afrikada kuzatilgan. Mazkur mintaqada ogil bolalarning 15,4 foizi, maktabni qoldirgan bolsa, bu holat qizlarning 22,1 foizida kuzatilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
