1-dars Sana: Mavzu: Jismlarning elektrlanishi Darsning maqsadi
Download 3,74 Mb.
|
|
4. Yangi mavzuni mustahkamlash. Atamalarni izohlash:
Darslikning 102 – betidagi masalalardan yechish 5. O’quvchilarni baholash:Darsda faol ishtirok etganlar baholanadi. Baholar kundalik daftar va sinf jurnaliga qo’yiladi 6, Uyga vazifalar.
49-dars Sana: 8-sinf Mavzu: Magnetizm haqida dastlabki ma’lumotlar Darsning maqsadi.
hodisalari bilan tanishtirishni boshlash; b) magnetizm haqida Markaziy osiyolik mutafakkirlarning fikrlari bilan tanishtirish orqali vatanparvarlik ruhida tarbiyalash. d) O’quvchilarning tasavvurini va fikrlash qobiliyatini kengaytirish, fanga qiziqtirish Dars turi: yangi bilim beruvchi Dars uslubi: suhbat, savol – javob Dars materiallari va jihozlari:
Dars rejasi. 1.Tashkiliy qism - 2 minut. 2. Uy vazifalarini so'rash - 12 minut. 3.Yangi mavzuning bayoni - 18 minut. 4.Yangi mavzuni mustahkamlash - 10 minut 5. O’quvchilarni baholash- 2 minut 6. Uyga vazifa berish - 1 minut.
1) Elektr yoy razryadi qanday hosil qilinadi? 2) Elektr yoy razryadidan qanday maqsadlarda foydalaniladi? 3) Uchqun razryad qanday hosil qilinadi? 4) Tabiatda chaqmoq qanday hosil bo’ladi? 5) Uchqun razryaddan qandya maqsadlarda foydalaniladi? 6) Miltillama razryad qanday hosil qilinadi?
So'ngra, magnit strelkasi, doimiy magnitlar bilan tajriba namoyishlar ko'rsatiladi. Bu tajribalar darslikdagi 61, 62-rasmlarda keltirilgan. Doimiy magnitlarning temir va uning birikmalari bilan ham ta'sirlashishlari ko'rsatib o'tiladi. Magnit strelkasini doimiy ravishda shimoliy tomonga qarab turishini namoyish qilib, o'quvchilarga savol tashlanadi. Nima sababdan magnit strelkasi bir tomonga qarab turadi? O'quvchilar boshlang'ich geografiya kursi, tabiatshunoslik fanlaridan magnitlar haqida qisman eshitganliklari sababli, Yerning ulkan magnit ekanligi unda ham Shimoliy va Janubiy qutblari borligi aytiladi. Darslikda bu qutblarning geografik koordinatalari keltirilgan. Yerning magnit qutblari, geografik qutblari bilan ustma-ust tushmasligi aytiladi. «Magnit» so'zi Kichik Osiyodagi qadimiy Magnesiya shahri nomidan kelib chiqqan. Bu yerda topilgan temirni tortuvchi toshni «magnesiya toshi» deb atashgan. Buyuk yurtdoshimiz Abu Rayhon Beruniy (973-1047) o'z asarlarida magnitni “Ohanrabo” - “temirni tortuvchi”- deb atagan. Beruniy qum aralash oltin zarralari orasidan temir zarralarini ajratib olishda magnitdan foydalanilishi haqida yozib qoldirgan. U magnitning bir xil nomli qutblari o'zaro itarilishi, turli qutblari esa tortilishi, magnitga ishqalangan po'lat ham magnitlanib qolishini tajriba orqali asoslab bergan. Hozirgi paytda elektrotexnika va radiotexnikada, asosan, sun'iy magnitlar qo'llaniladi. Tabiiy magnit uzoq vaqt ta'sir ettirilganda magnitlangan po'lat boiaklari sun’iу magnitlar deb ataladi. Sun'iy magnitlarning xossalari tabiiy magnitlarning xossalari kabi bo'ladi. Tabiiy va sun'iy magnitlarning barchasi doimiy magnitlardir. O'zining magnitlangan holatini uzoq vaqt yo'qotmaydigan jism doimiy magnit yoki oddiygina qilib magnit deb ataladi. 4. Mavzuni mustahkamlash: Darsni mustahkamlash va predmetlararo aloqani yo'lga qo'yish uchun magnit va u bilan bog'liq hodisalar aks etdirilgan badiiy asar va kinolardan parcha aytib beriladi. Bunday parchani Beruniy asarlaridan olish mumkin. Ular haqida darslikning shu bobga kirish suhbatida aytib o'tilgan. Bunga qo'shimcha ravishda Jyul Vernning «O'n besh yoshli kapitan» asarida oshpaz Negoroning kema kompasi yoniga temir bo'lagini tiqib qo'yganligi, natijada uning strelkasi burilib, boshqa tomonga qarab qolganligi, natijada kemaning Afrikaga borib qolganligini aytib berish mumkin. Unga qiziqqan o'quvchilar romanni o'qib, Dik Send qanchalik dovyurak, mard bo'lmasin, lekin bilimi yetishmasligi oqibatida shunday aldanib qolganligini tushunib yetadilar. Bundan yoshlarni chuqur bilimlar olishga intilish hissi kuchaytiriladi. Atamalarni izohlash:
5. O’quvchilarni baholash. Darsda faol ishtirok etganlar baholanadi. Baholar kundalik daftar va sinf jurnaliga qo’yiladi 6. Uyga topshiriqlar. Qo'lga taqiladigan kompasdan foydalanib, dunyo tomon- larini aniqlab kelish. Doimiy magnit bo'laklari bo'lsa, tajribalar o'tkazib ko'rish. 50-dars Sana: 8-sinf Mavzu: Tokning magnit maydoni Darsning maqsadi. a) O’quvchilarda magnit maydon haqida tasavvur holsil qilish, tokning magnit maydoni haqida nazariy bilimlar berish b) O’quvchilarga axloqiy va estetik tarbiya berish, ehtiyotkorlikka o’rgatish d) O’quvchilarning dunyoqarashini rivojlantirish, ijodkorlik qobiliyatini kuchaytirish Dars turi: yangi bilimlar beruvchi Dars uslubi: suhbat, savol – javob Dars jihozi: darslik, ko’rgazmalar, rasmlar Dars rejasi. 1.Tashkiliy qism - 2 minut. 2. Uy vazifalarini so'rash - 12 minut. 3.Yangi mavzuning bayoni - 18 minut. 4.Yangi mavzuni mustahkamlash - 10 minut 5. O’quvchilarni baholash- 2 minut 6. Uyga vazifa berish - 1 minut. Darsning borishi
2. O'tilgan mavzuni takrorlash: 1) Magnit so’zi qayerdan kelib chiqqan? 2) Beruniyning magnit haqidagi ta’limotlari haqida nimalarni bilasiz? 3) Sun’iy magnit nima? 4) Doimiy magnit deb qanday jismga aytiladi? 5) Gilbert tomonidan aniqlangan magnit xossalarini tushuntirib bering 3. Yangi mavzu bayoni: Magnit maydonning elektr toki bilan bog'liqligini tajribada birinchi bo'lib 1820- yilda daniyalik fizik Xans Kristian Ersted (1777-1851) aniqladi. Ersted tajribasini o'zimiz ham o'tkazib ko'rishimiz mumkin. Buning uchun 137- rasmda tasvirlangan zanjirni yig'aylik. O'tkazgich simlaridan biri janubdan shimolga tomon tarang tortilgan bo'lsin. Magnit strelkasini rasmda ko'rsatilgandek shu simning ostiga qo'yaylik. Bunda strelka simning yo'nalishida turgan bo'ladi. Endi kalitni ulab, o'tkazgichdan tok o'tkazaylik. Shu zahoti tok o'tayotgan sim ostidagi magnit strelkasi 90° ga burilib, simga perpendikular joylashib qoladi (138- rasm). Ersted tajribasi tok o'tayotgan o'tkazgich atrofida magnit maydon bor ekanligini ko'rsatdi. Elektr toki o'tayotgan o'tkazgich atrofida magnit maydon mavjudligini quyidagi tajribada ham isbotlash mumkin. Plastmassadan yasalgan plastinaning o'rtasidan teshib, ingichka metall steijenni o'tkazamiz. Plastmassa ustiga temir kukunlarini sochib, steijendan tok o'tkazaylik. Tokning magnit maydoni ta'sirida temir kukunlari steijen atrofida aylanalar bo'ylab joylashib qoladi. Bu aylanalar magnit kuch chiziqlarini tavsiflaydi. To'g'ri tokning magnit kuch chiziqlari shu tok o'tayotgan o'tkazgichni o'rab olgan aylanalar bilan tavsiflanadi. Tajribani davom ettirib, tok o'tayotgan sterjen atrofiga mayda magnit strelkachalarni qo'yaylik. Shu zahoti strelkachalar magnit kuch chiziqlarining yo'nalishida tartibli joylashib qoladi . Steijendagi tok yo'nalishini o'zgartiraylik. Shu zahoti barcha magnit strelkalari 180°ga buriladi Agar parmaning ilgarilanma harakati yo'nalishi o'tkazgichdagi tokning yo'nalishida bo'lsa, parma dastasining aylanish yo'nalishi shu tok magnit kuch chiziqlarining yo'nalishini ko'rsatadi. Ersted tomonidan tokli o'tkazgichning magnit maydoni kashf etilishi elektromagnetizm sohasidagi tadqiqotlarga turtki bo'ldi. Shu yiliyoq, ya'ni 1820- yilda fransuz fiziklari Andre Mari Amper (1775-1836) va Dominik Fransua Arago (1786-1853) o'tkazgich simni yog'och o'zakka o'rab g'altak yasadilar. Undan tok o'tkazib, to'g'ri tok maydonidan ancha kuchli bo'lgan magnit maydonni hosil qildilar. Metall simdan spiral yasab, undan tok o'tkazaylik. Spiralning ikki tomoniga ikkita magnit strelkachani yaqinlashtiraylik. Ikkala strelkacha spiral o'qi tomon buriladi. Bunda strelkalarning qutblari bir xil yo'nalishda bo'lib qoladi. 4. Yangi mavzuni mustahkamlash. “X” va “O” o’yini
5. O’quvchilarni baholash. Darsda faol ishtirok etganlar baholanadi. Baholar kundalik daftar va sinf jurnaliga qo’yiladi 6. Uyga vazifalar.
51-dars Sana: 8-sinf Mavzu: Elektromagnitlar Darsning maqsadi. a) O’quvchilarga magnit maydon, elektromagnitning qo’llanilishi haqidagi nazariy va ilmiy tushunchalarni hosil qilish b) O’quvchilarga mehnat tarbiyasini berishda hamkorlik qilish d) O’quvchilarning tasavvur ko’lamini va dunyoqarashini rivojlantirish, xotirasini mustahkamlash Dars turi: yangi bilim berish Dars uslubi: suhbat, savol – javob Dars jihozi: darslik, ko’rgazmalar, rasmlar Dars rejasi. 1.Tashkiliy qism - 2 minut. 2. Uy vazifalarini so'rash - 12 minut. 3.Yangi mavzuning bayoni - 18 minut. 4.Yangi mavzuni mustahkamlash - 10 minut 5. O’quvchilarni baholash- 2 minut 6. Uyga vazifa berish - 1 minut. Darsning borishi
2. O'tilgan mavzuni takrorlash: 1) Ersted tajribasi nimadan iborat? 2) To’g’ri tokning magnit kuch chiziqlari qanday yo’nalishga ega? 3) Parma qoidasini aytib bering 4) G’altakning magnit kuch chiziqlari qanday yo’nalishda bo’ladi? 5) Tokli g’altakni magnit strelkasiga qiyoslash mumkinmi? 3. Yangi mavzu bayoni: 150- rasmda tasvirlangan zanjirni yig'aylik. G'altakning o'qini Yerning janubiy va shimoliy qutblari yo'nalishiga perpendikular qilib qo'yaylik. G'altak uchidan 10-15 sm uzoqlikka magnit strelkachasini qo'yib, kalitni ulasak, u g'altak tomonga ma'lum burchakka buriladi. G'altak ichiga temir o'zak kiritilsa, strelkacha yanada kattaroq burchakka buriladi. Demak, temir o'zak g'altakning magnit maydonini kuchaytiradi. Odatda, o'zakli g'altakni hosil qilish uchun temir o'zakka izolatsiyalangan sim o'raladi. Temir o'zakka bir necha qavat qilib izolatsiyalangan o'tkazgich (sim) o’rab hosil qilingan g’altak elektromagnit deb ataladi Elektromagnit qurilma 1825- yilda ingliz artilleriyachisi Vilyam Sterjen tomonidan kashf etilgan. U yaratgan elektromagnitning g'altagi faqat bir qatlamli simdan iborat edi. 1828- yilda amerikalik fizik Jozef Genri (1797-1878) temir o'zak ustiga izolatsiyalangan simni ko'p qatlam qilib o'rab, katta kuchga ega bo'lgan elektromagnitni yaratdi. Elektromagnitning tortishish kuchi undan o'tayotgan tok kuchiga to'g'ri proporsionaldir
Darslikning 112, 113 – betidagi rasmlarni izohlash: 
5. O’quvchilarni baholash. Darsda faol ishtirok etganlar baholanadi. Baholar kundalik daftar va sinf jurnaliga qo’yiladi 6. Uyga vazifalar.
52-dars Sana: 8-sinf Mavzu: 6 – nazorat ishi Darsning maqsadi. a) masalalar yechish orqali o'quvchilarning nazariy jihatdan olgan bilimlarini mustahkamlash. b) O’quvchilarni mustaqil ishlashga o’rgatish d) O’quvchilarning xotirasini mustahkamlash Dars turi: bilim va ko’nikmalarni shakllantirish Darsda foydalaniladigan metod: savol-javob, test sinovi. Dars rejasi.
3. Uyga vazifa-3 minut Darsning borishi
Nazorat ishi. O'qituvchi tomonidan avvaldan tuzib qo'yilgan test- topshiriqlar asosida test sinovi o'tkaziladi. 1. Elektr tokining bajargan ishi formulasini belgilang A) A = I Ut B) A = mgh C) A = F∙S D) A = Rt 2. 1 k W soat necha Joul? A) 1000 B) 360000 J C) 1000000 J D) 3,6∙106 J 3. Cho’ntak fonari lampasining kuchlanishi 4 V. tok kuchi esa 0,25 A bo’lsa, lampadan o’tuvchi elektr toki 5 minutda qancha ish bajaradi? A) 5 J B) 300 J C) 3000 J D) 4800 J 4. 2 Ω va 4 Ω li qarshilik zanjirga parallel ulangan. Zanjirning umumiy qarshiligini toping A) 8 Ω B) 6 Ω C) 1,33 Ω D) 0,75 Ω 5. Xonadondagi elektr hisoblagichning oy boshida ko’rsatgan raqami 1350 oy oxirida esa 1450 bo’ldi. Xonadonda qancha elektr energiyasi sarflangan. (KW∙soatlarda)? A) 100 B) 1000 C) 360000 D) 1000 6. “Tok urgan odamni tokdan ajratish uchun uning…… tortish kerak”. Gapni to’ldiring A) qo’lidan B) oyog’idan C) bo’ynidan D) kiyimidan 7. Tokning quvvati formulasini belgilang A) p = J/U B) P=IU C) A = Rut D) J=U/L 8. Joul – Lens qonuni formulasini belgilang A) Q=I2Rt B) A = JUt C) Q = Rt D) Q = cm(t2-t1) 9. Birinchi cho`g`lanma lampochkani kim kashf qilgan ? A)J.Uatt B)A.N.Lodigin C)Joul D)Amper 10. Qarshiligi 40 bo`lgan sim spiraldan 5A tok o`tmoqda shu spiraldan 10 minut davomida qancha issiqlik miqdori ajraladi? A)2000 J B) 10000 J C)20 J D) 600000 J 11. Qaysi kattalik parallelulangan o`tkazgichlarning barchasida bir xil bo`ladi ? A ) J B) U C) R D)q 12. Manbaning turli qutb (fazalari) dan kelayotgan 2 elektr sim ochiq joyining bir - biriga tegib ketishiga ……… deyiladi. A)Qisqa tutashuv B)Isitish asbobi C) o`tkazgich D)Iste `molchi 13. Elektr asboblarini tarmoqqa ulangan holda tamirlash ……………. A)Mumkin B)Mumkin emas C) qisqa tutashuv D)To`g`ri javob yo`q 14. Suyuqliklarda ionlarga ajraladigan va shu sababli elektr tokini otkazadigan moddalar …………… deyiladi. A) elektroliz B) ion bog’lanish C) elektrolit D) kovalent bog’lanish 15. Elektrolitdan tok o’tayotganda elektrodlarda modda ajralib chiqish hodisasiga……deyiladi A) elektroliz B) elektrolit C) ion bog’lanish D) tok kuchi 16. Faradey I qonunini belgilang: A) q=Jt B) m=ρV C) m=m0N D) m=K∙q 17. Faradey II qonunini belgilang: A) K=  B) m= C) m=Kq D) F=eNA
18. Faradey doimiysi qanchaga teng? A) 1,6∙10-19C B) 96500 c/mol C) 8,85∙10-12 D) 9,81 19. Gaz orqali elektr toki o’tishiga……deyiladi? A) elektroliz B) elektrolit C) gaz zaryadi D) rekombinatsiya 20. Nomustaqil razryad nima? A) ionizator ta’siri to’xtalishi bilan to’xtaydi B) ionizator ta’siri to’xtatilganda ham to’xtamaydi C) kuchli zaryadlar oqimi D) barcha javob to’g’ri
3. Uyga vazifa: O’tilganlarni takrorlash 53-dars Sana: 8-sinf Laboratoriya ishi: Eng oddiy Elektromagnit qurilmasini yig’ish va ishlashini sinash Darsning maqsadi. a) O'quvchilarning elektromagnit qurilmasini yig’ish va ishlashini sinash bo'yicha egallagan bilimlarini mustahkamlash b) O’quvchilarni mustaqil ishlashga o’rgatish d) O’quvchilarning olgan bilimlarini amaliyotda mustahkamlash Dars turi: malakalarni oshirish Dars uslubi: demonstratsion usul Kerakli jihozlar: akkumulator, reostat, kalit, ulovchi simlar, kompas, g'altak, temir o'zak, o'zagi taqasimon bo'lgan elektromagnit Darsning borishi: 1. Tashkiliy qism 2. Ish haqida tushuncha. 3.Ishni bajarish tartibi 1. Tok manbayi, reostat, g'altak va kalitdan iborat elektr zanjir yig'ing.
3. Zanjirni ulab, kompas yordamida g'altak qutblarini aniqlang. 4. Kompasni g'altakning o'qi bo'ylab magnit maydon ta'siri keskin kamayguncha undan uzoqlashtiring. 5. G'altakning ichiga temir o'zak qo'yib, elektromagnitning kompas strelkasiga ko'rsatayotgan ta'sirini kuzating va xulosa chiqaring.
Laboratoriya daftarlari terib olinadi. 5. Uyga vazifa: O’tilgan mavzularni takrorlab kelish 54-dars Sana: 8-sinf Mavzu: Elektromagnit rele Darsning maqsadi. a) O’quvchilarga elektromagnit rele, relening tuzilishi va ishlash prinsipi, elektromagnit relening qo’llanilishiga misollar yuzasidan nazariy bilimlar berish b) O’quvchilarga axloqiy va mehnat tarbiyasini berish, kasbga yo’llash d)O’quvchilarning fikrlash qobiliyatini oshirish, ularda izlanuvchanlikni kuchaytirish, tasavvur ko’lamini va dunyoqarashini rivojlantirish Download 3,74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish