1. Byudjet chegarasi va byudjet chizig'i

1. Byudjet chegarasi va byudjet chizig'i.
Byudjet chegarasi ma'lum bir loyiha, dastur yoki faoliyat uchun sarflanishi mumkin bo'lgan maksimal pul miqdorini anglatadi. Bu berilgan vazifa yoki maqsadga ajratilishi mumkin bo'lgan resurslar miqdorini cheklash. Byudjet chegarasi odatda tashkilot rahbariyati yoki boshqaruv kengashi tomonidan belgilanadi va resurslardan samarali va samarali foydalanishga yordam berish uchun mo'ljallangan.
Byudjet chegarasi sifatida ham tanilgan byudjet chizig'i byudjet chegarasining grafik ko'rinishidir. Bu grafikda chizilgan va ma'lum bir byudjet bilan sotib olinishi mumkin bo'lgan tovarlar yoki xizmatlarning maksimal kombinatsiyasini ko'rsatadigan chiziq. Byudjet chizig'i byudjet chegarasi cheklovlari doirasida resurslarni taqsimlashda amalga oshiriladigan kelishuvlarni ifodalash uchun ishlatiladi.
Misol uchun, agar kompaniyada marketing kampaniyasi uchun 100 000 dollarlik byudjet chegarasi bo'lsa, byudjet chizig'i ushbu byudjet bilan sotib olinishi mumkin bo'lgan reklama, tadbirlar va aksiyalarning maksimal kombinatsiyasini ko'rsatadi. Agar kompaniya tadbirlarga ko'proq pul ajratmoqchi bo'lsa, byudjet chegarasida qolish uchun reklama yoki reklamalarni qisqartirishi kerak edi.
Xulosa qilib aytganda, byudjet chegarasi ma'lum bir loyiha, dastur yoki faoliyat uchun sarflanishi mumkin bo'lgan maksimal pul miqdorini anglatadi, bu berilgan vazifa yoki maqsadga ajratilishi mumkin bo'lgan resurslar miqdori bo'yicha cheklovdir. Byudjet chizig'i - bu byudjet chegarasining grafik tasviri bo'lib, u ma'lum bir byudjet bilan sotib olinishi mumkin bo'lgan tovarlar yoki xizmatlarning maksimal kombinatsiyasini ko'rsatadi, u byudjet cheklovlari doirasida resurslarni taqsimlashda amalga oshiriladigan kelishuvlarni ko'rsatish uchun ishlatiladi. chegara.
2. Talab va taklifning xususiyatlari va funktsiyalari.
Talab va taklif iqtisodiyotdagi eng asosiy tushunchalardan ikkitasidir. Ular iste'molchilar sotib olishga (talab qilishga) tayyor bo'lgan va qodir bo'lgan tovar yoki xizmat miqdorini va firmalar ishlab chiqarishga va sotishga (taklif qilishga) tayyor bo'lgan tovar yoki xizmat miqdorini bildiradi.
Talab va taklifning xususiyatlari va funktsiyalari quyidagilardan iborat:

Talab:
1.Talab qonuni shuni ko'rsatadiki, tovar yoki xizmat narxi oshgani sayin talab miqdori kamayadi, narxning pasayishi bilan talab miqdori ortadi, ceteris paribus.

2.Talab egri chizig'i pastga egilib, narx va talab miqdori o'rtasidagi teskari munosabatni ko'rsatadi.
3.Tovar yoki xizmatga bo'lgan talabga iste'molchilarning daromadlari, iste'molchilarning didi va afzalliklari, tegishli tovarlar yoki xizmatlarning narxi va iste'molchilarning kutishlari kabi omillar ta'sir qiladi.
4.Tovar yoki xizmatga bo'lgan talabni iste'molchilar turli narxlarda sotib olishga tayyor va qodir bo'lgan miqdori bilan o'lchash mumkin.
Ta'minlash:
1.Taklif qonuni shuni ko'rsatadiki, tovar yoki xizmat narxi oshgani sayin taklif miqdori ortadi, narxning pasayishi bilan taklif miqdori kamayadi, ceteris paribus.
2.Taklif egri chizig'i yuqoriga egilib, narx va taklif miqdori o'rtasidagi to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlikni ko'rsatadi.
3.Tovar yoki xizmatni yetkazib berishga ishlab chiqarish xarajatlari, texnologiya, ishlab chiqarish materiallari narxi va davlat qoidalari kabi omillar ta’sir ko‘rsatadi.
4.Tovar yoki xizmat taklifini firmalar turli narxlarda ishlab chiqarish va sotishga tayyor va qodir bo'lgan miqdori bilan o'lchash mumkin.
Talab va taklif egri chiziqlarining kesishishi bozor muvozanati deb ataladi, bunda tovar yoki xizmatga talab miqdori taklif qilingan miqdorga teng bo'lib, bozor narxini va bozorda almashiladigan tovar yoki xizmat miqdorini belgilaydi.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, talab va taklif iqtisoddagi eng asosiy tushunchalardan ikkitasi bo'lib, ular iste'molchilar sotib olishga tayyor va qodir bo'lgan (talab) tovar yoki xizmat miqdorini va firmalar tayyor bo'lgan tovar yoki xizmat miqdorini bildiradi. ishlab chiqarish va sotish (ta'minot) ga qodir. Talab talab qonuni, talab egri chizig'i va unga ta'sir etuvchi omillar bilan tavsiflanadi. Taklif taklif qonuni, taklif egri chizig'i va unga ta'sir etuvchi omillar bilan tavsiflanadi. Talab va taklif egri chiziqlarining kesishishi bozor muvozanatini, bozor narxini va bozorda almashtiriladigan tovar yoki xizmat miqdorini belgilaydi.


3.Тестлар
1. Тубандаги даромадга боғлиқ эластиклик коэффициентлардан қайси бири бирламчи эхтиёжлар учун ишлатиладиган товарларни акс эттиради?
0 дан кичик бўлса.
0 дан катта аммо 1 дан кичик бўлса
1 дан катта бўлса
1 га тенг бўлса.
2. Агар қишлоқ хўжалиги маҳсулотларига бўлган талаб ноэластик бўлса, у ҳолда фермерлар даромади:
Кўтарилади, чунки сотиладиган товарлар хажми ошади.
Қисқаради, чунки сотиладиган товарлар хажмининг ошиш нисбатига кўра товарлар нархининг тушиш нисбати катта бўлади.
Кўтарилади, чунки талабнинг кўпайиши оқибатида маҳсулотнинг нархи кўтарилиб боради.
Ўзгармайди, чунки сотиладиган товарлар хажмининг ошиш нисбати билан товарлар нархнинг тушиш хажми нисбати ўзаро тенг бўлади.
3. Ишлаб чиқарувчи ўзининг Х турдаги маҳсулотининг нархини 5 фоизга туширди, оқибатда сотув хажми 4 фоизга кўтарилди. Х маҳсулотга бўлган талаб:
Эластик.
Ноэластик
Бирлик эластик
Мутлоқ эластик.
4. Қуйидаги умумий нафлиликни акс эттирувчи рақамлардан қайси бири чекли нафлиликнинг камайиб бориш қонуни изохлайди.
200,300,400,500
200,450,750,1100
200,400,1600,9600
200,250,270,280
5. Истеъмолчи учун бефарқлик чизиғининг жойлашуви ва ётиқлиги нимани англатади?
Унинг хохиши ва даромади хажмини.
Фақат товар маҳсулотининг нархини
Истеъмолчининг хохишини, даромади хажмини ва сотиб олаётган товар нархини
Фақат унинг хохишини.