1. Bozor iqtisodiyoti tizimini mohiyatini yoritib bering? Javob

67.Biznes-reja tuzilmasi necha turga bo’linadi va ular qaysilar?
Javob

Bundan oldingi materiallar shundan dalolat beradiki, biznes-reja bu oddiy bir hujjat emas. U korxonaning konstitutsion asosini tashkil etib, uning ishlab chiqarish faoliyatini, kelgusidagi rivojlanish strategiyasini belgilab beradi. Korxona strategiyasi esa, malumki, turli xil boladi: kimdir mahsuldor, yani ishlab chiqarish strategiyasini afzal korsa, boshqalarga moliyaviy strategiya koproq togri keladi. Bozorga yangi mahsuldor goya bilan kirishga harakat qilayotgan yangi korxona va firmalar odatda moliyaviy strategiyaga katta etibor qaratadilar. Bozorda malum manoda barqaror oringa ega bolgan boshqa korxonalar esa asosiy etiborni ishlab chiqarish strategiyasiga qaratadilar.

Hamma korxonalar bir xil emasligi sababli ularning har biri uchun biznes-rejani ishlab chiqish boyicha detalli tavsiya berishning imkoni yoq. SHunday bolsada, zamonaviy iqtisodiyot fanida biznes-rejaning taxminiy tuzilmasi ishlab chiqilgan bolib, quyida uning ayrim variantlari keltirilgan (7.4-jadval).


7.4-jadval

Biznes-rejaning taxminiy tuzilmasi

I variant
II variant
III variant
IV variant
V variant

Bolajak biznesni qisqacha tariflash.

Bozor.
Xodimlar malakasi va tajribasi, mavjud moliyaviy vositalar.
Taklif qilinayotgan mahsulotning ustunliklari.
Bolajak biznesni tashkil qilish.
Kelajakka nazar.
Moliyaviy vazifalar.
Pul mablaglaridan foydalanish.
Ilova.
10. Biznes tarixi.
Biznes-rejaga kirish.
Biznesni identifikatsiya-lash.
Maqsad.
Biznesni tariflash.
Bozor.
Raqobat.
Menejment.
Xodimlar.
Joylashuv.
Moliyaviy malumotlar.
Hisobot .
Qisqacha mazmun (rezyume).

Tanlangan biznes konsepsiyasi.

Ayni paytdagi vaziyat.
Yaratilayotgan korxona tavsifnomasi.
Boshqaruv.
Bozor tahlili va tadqiqotlari.
Marketing harakatlari rejasi.
Ishlab chiqarish rejasi.
Tavakkalchi
likni baholash.
Moliyaviy reja.
Kirish.
Korxonani tariflash.
Mahsulotni tariflash.
Marketing rejasi.
Ishlab chiqarish rejasi.
Tashkiliy reja va menejment.
Moliyaviy reja.
Loyiha samaradorligi.
Ilova.
Firma imkoniyatlari (rezyume).
Tovar (xizmat) turlari.
Tovar (xizmat) sotuv bozori.
Sotuv bozorida raqobat.
Marketing rejasi.
Ishlab chiqarish rejasi.
Tashkiliy reja.
Firma faoliyatining huquqiy taminoti.
Tavakkalchilikni baholash va sugurtalash.
Moliyaviy reja.
Moliyalash
tirish strategiyasi.
Keltirilgan variantlardan korinib turibdiki, biznes-rejaning qatiy tartibga solingan tuzilmasi mavjud emas. Biroq biznes-rejalarning har bir turi uchun xarakterli bolimlar mavjud bolib, ularda tanlangan biznes (ishlab chiqarish) konsepsiyasi, taklif qilinayotgan mahsulot yoki xizmatning oziga xosliklari, marketing va menejment, tavakkalchilikni baholash, moliyaviy taminot va natijalar aks ettiriladi. Qabul qilingan har bir biznes-reja tuzilmasi quyidagi savollarga javob berishi lozim: ishlab chiqarishni nimadan yoki qanday boshlash kerak, ishlab chiqarishni qay tarzda samarali tashkil qilish mumkin, ilk daromad (foyda) qachon olinadi, investorlar va kreditorlar bilan qanchalik tez hisob-kitob qilish mumkin, tavakkalchilik darajasi va uni kamaytirish imkoniyatlari qanday.
Biznes-rejaning har bir bolimi oz mazmuniga, korsatkichlar tizimi va ularni hisob-kitob qilish usullariga ega boladi. Biroq, bu biznes-rejaning yaxlit va toliqligiga putur etkazmaydi. Barcha bolimlar ozaro bogliq bolishi hamda korxonaning potensial ishlab chiqarish imkoniyatlarini amalga oshirishga xizmat qilishi lozim. Biznes-rejaning bolimlarini mazkur qollanmaning mos keluvchi boblarida alohida korib chiqamiz. Bozor munosabatlari sharoitlarida biznes-reja qonun maqomiga ega bolmasligi hamda bozordagi vaziyatga bogliq bolgan holda turli ozgarishlarga uchrashi, istemolchilarning hali qondirilmagan ehtiyojlariga moslashtirilishi lozim. Biroq bunday tarzda qayta korib chiqish har bir holatda jiddiy ravishda etarlicha asoslab berilishi zarur.