1 бош илмий-методик марказ 2

17 
БОШ ИЛМИЙ-МЕТОДИК МАРКАЗ 
талабалар маълумот олишлари мумкин; 
- университет ва бошқа ташкилотлар ўртасидаги ўзаро алоқаларнинг 
йўқлиги; 
- миллийлаштириш - ўқитиш давлат тилида олиб борилади; 
- молиявий қўллаб-қувватлашнинг асосий шакли давлатдир. 
Классик немис университетининг модели ўз даври учун муваффақиятли 
бўлган, аммо маълум бир пайтда у танқидга учраган ва бир қатор сабабларга кўра 
замонавий талаблар ва тенденцияларга мос келмай қўйган. 20-аср ўрталарида 
талабалар сони кескин кўпайиб, бу бюджет маблағларининг кўпайишига ва 
университет фаолияти устидан давлат назоратининг кучайишига олиб келди, 
бюрократия даражасини сезиларли равишда оширди ва ўқитувчиларнинг илмий 
изланишларидаги йўналишни танлаш эркинлигини камайтирди. Талабалар 
сонининг кўпайиши ҳам олий маълумот даражаси ва сифатига салбий таъсир 
кўрсатди, талабалар сони кўпайганига қарамай, ҳаммаси ҳам ўқишни тугатмади. 
Глобаллашув туфайли инглиз тили университет муҳитида лотин ва миллий 
тилларнинг ўрнини босадиган янги универсал тилга айланди. Саёҳат ва алоқа 
харажатлари нархининг сезиларли даражада пасайиши натижасида талабалар 
ҳаракати эркинлиги ва чет эл университетларида ўқиш имконияти ошди. 
Талабалар ва ўқитувчиларнинг ҳаракатчанлиги ўқув ва янги тадқиқотлар учун 
маблағ ажратадиган турли хил фондлар томонидан қўллаб-қувватланди. Бу 
омиллар, айниқса катта ёшдаги талабалар ва ёш олимлар учун курашда 
университетлараро рақобатнинг кучайишига олиб келди. Болонья жараёни, 
Сорбонна ва Болонья декларациялари ҳам таълим модели ва университет 
тушунчасига сезиларли таъсир кўрсатди. Болонья жараёнининг асосий мақсади 
олий таълим тизимини модернизация қилиш орқали Европада рақобатбардош 
иқтисодиётни яратиш учун юқори даражадаги мутахассислар ва малакаларни 
тайёрлашдир. Болонья декларациясини 1999 йилда Европа давлатларининг 29 
вазири имзолаган
1
, 2004 йилда келишувда иштирок этган давлатлар сони 40 тани 
ташкил этган бўлса, бугунги кунда Болонья жараёнида 49 та давлат 
қатнашмоқда. 
Болонья жараёнининг асосий мақсадлари ва вазифалари
2
: 
- Европа олий таълимининг сифати ва жозибадорлигини ошириш; 
- бакалавр, магистратура ва аспирантурада битирувчилар учун ягона 
малака тизимини жорий этиш ва ўзаро тан олиш; 
- Европа олий таълим ҳудудини яратиш; 
1
History // European higher education area. 2015. URL: http://www.ehea.info/pid34248/history.html (дата обращения: 
02.10.2017). 
2
The Bologna Declaration of 19 June 1999 // European higher education area. 2015. URL: 
http://media.ehea.info/file/Ministerial_conferences/02/8/1999_Bologna_Declaration_English_553028.pdf 
(дата 
обращения: 02.10.2017). 

---