1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

- satrapliklarga 
bo'lib tashladi. Bu so'z forscha 
«xshatra» - «vilôyat» 
so‘zidan kelib chiqqan. Viloyat boshlig'i -
satrapga 
cheklanmagan hokimiyat berilgandi. Satraplarning ko pchiligi 
ahamoniylar sulolasi vakillari boïgan. 0 ‘rta Osiyoning forslar bosib olgan 
viloyatlari 
uch satraplikka 
bo'linadi. Har bir satraplik yillik xiroj to'lagan. 
Bundan tashqari, qaram xalqlar saroy va ibodatxonalar qurilishiga ham 
safarbar etilgan. Xirojni kumush, chorva mollari (otlar, tuyalar, qo'ylar), 
hunarmandchilik buyumlari (sopol idishlar, qurol-yarog‘lar, zeb-ziynatlar), 
kiyim-kechak va hayvonlar terisi bilan to'lashgan.
Doro I, uning vorisi 
Kserks 
hukmronligi davrida 
(mil. av. 486 - 465-yil-
lar) 
0 ‘rta Osiyo xalqlari siyosiy hayotda va yunon-fors urushlarida ham 
qatnashganlar. Mashhur 
Marafon jangida (mil. av. 490-yil) 
fors qo'shin- 
lari markazida saklar o'zini ko'rsatadi. Gerodot Kserks boshchiligida 
yunonlar ustiga yurish qilgan o'rta osiyolik jangchilar qurol-yarog'larint 
mufassal tasvirlagan. Baqtriyaliklar 
kamon 
va 
nayzalar 
bilan, saklar 
xanjar 
va 
oyboltalar 
bilan, xorazmiylar va so'g'diylar baqtriyaliklamiki 
singari qurol-aslahalari bilan jangga kirishgan. Sak va Baqtriya 
suvoriy-
lari 
Kserks armiyasida eng yaxshi jangchilardan bo'lishgan. Yunon 
dramaturgi 
Esxil 
0
‘zining 
«Forslar» 
tragediyasida 
Salamin 
yonidagi 
dengiz jangida halok bo'lgan navqiron baqtriyalikjangchilarni tilga oladi.
0 ‘rta Osiyo xalqlari ustidan ahamoniylar hukmronligi 
200 yildan
ko'proq 
davom etdi. Faqat 
mil. av. IV asrda 
saklar, xorazmiylar va 
massagetlar Ahamoniylar davlati tarkibidan chiqib, mustaqil bo‘ldilar.
Madanivatnina rivoilanishi.
Mil. av. VI - IV asrlarda madaniyatning rivoj- 
lanishi yozma va arxeologik manbalar asosida o'rganilgan. Surxondaryo, 
Qashqadaryo, Zarafshon vodiylari, Amudaryoning quyi oqimi (masalan,

---

19
Qiziltepa, Uzunqir, Afrosiyob, Ko'zaliqir, Yerqo'rg'on va boshqalar)da 
yirik hunarmandchilik markazlari bo'lgan. Mil. av. VI - IV asrlarda 0 ‘rta 
Osiyo hududida dastlabki 
tanga pullar 
tarqalgan. Zargarlik san’atining 
yuksak darajada rivoj topganiga bugungi kunda Britaniya muzeyida 
saqlanayotgan