1-боб. СоғЛИҚни сақлаш тизимидаги ахборот технологиялари бериш

3. Орган ва тўқималарнинг морфологик ўзгаришларини касаллик жараёнининг дастлабки давридан бошлаб тугалланишигача бўлган кўринишини, шунингдек беморларни даволашда қўлланилувчи турли методлар фойдасига баҳо беришда патологик анатомияда ҳайвонларда олиб борилувчи тажрибалардан кенг фойдаланилади.
Патологик физиология — тажриба (эксперимент) соҳа, шунинг учун ҳам инсон организмдаги касалликларга яқин бўлган касалликлар моделини ҳайвонлар организмида яратиш унинг асосий методи ҳисобланади. Эксперимент клиникада доимий равишда аниқлаб бўлмайдиган касаллик олди ҳолатлари ва касалликнинг бошланғич даврлари моҳиятини аниқлаш имкониятини беради.
Эксперимент моделлари ёрдамида касалликнинг ривожланиш механизмини турли даволаш воситаларига баҳо беришни, касаллик кечишини бошқариш йўлларини (эксперимент терапияси) ва диагностика, профильактика муаммоларини текширилади. Илгари қандай дори ёки дорисиз воситалар клиникада қўлланилишдан аввал ҳайвонларда синовдан ўтказилади.
Шунинг билан бирга касалликни ҳайвонлардаги тажриба (эксперимент) модели инсон организмидаги мураккаб патологик жараёнларнинг соддалаштирилган коcринишини ҳосил қилади. Патология ягона илмий метод — диалектик материализмга асосланган ҳолда юқорида кўрсатилиб ўтилган саволларн ҳал этади. Бир бутунликни ажратиш ва унинг қарама — қарши қисмларини билиш диалектика негизини ташкил этиб касалликларнинг сабаблари, ривожланиш механизмлари ва оқибатларини очиш имкониятини беради.
Бизнинг замонамизда патологиянинг методологик нуқтаи назаридан муҳим аҳамиятга эга, чунки чет эл биологияси ва тиббиётида касалликлар моҳияти ҳақида турли идеалистик ва метафизик тушунчалар кенг тарқалган бўлиб, улар врачларни обфектив сабабларни қидириш ва илмий асосланган профильактика ва даволаш методларидан четлаштирмоқда. Патология ўзининг томирлари билан халқ тиббиётининг чуқур тарихига илдиз отиб кетган.
Касалликларнинг сабаблари ва моҳиятини билиш инсониятни ҳамма вақт қизиқтириб келган ва ўз тараққиёти даражасида бу муамоларни ҳал этган. Жумладан қадимий врач (Гиппократ, Демокрит, Ибн Сино) халқ тиббиётининг бой тажрибалари ва кузатишларига асосланган ҳолда патология назариясини яратиш учун жасоратли уриниш қилганлар. Аммо ана шу даврдан бошлаб токи XVIII аср охирларигача тиббиёт илми патологик жараёнларга актив, мақсадга мувофиқ аралашишларга эмас, балки фақат кузатишларга асосланган. Патологиянинг келиб чиқиши ва алоҳида фан сифатида ажралиши XIX асрнинг биринчи ярмига, яъни, кимё, биология, физиология, жарроҳлик, терапия фанларининг ривожланиши даврига тегишлидир.


НОЗОЛОГИЯ
Нозология касалликлар ва уларнинг туркумланиши тўғрисдаги таълимотдир.
Нозология касалликларнинг келиб чиқиши, ривожланиши ва тугалланиши қонуниятларини очиб беради. Нозология кишиликни ҳамма вақт безовта қилиб келган касаллик нима ва у соғломликдан қандай фарқ қилади, касаллик сабаблари ва ривожланиш механизмлари, тузилиши ёки ўлими каби саволларга жавоб беради.
Нозология касаллик этиологияси, патогенези ва морфогенезидан иборат учта бўлимни ўз ичига олади.