1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

2.Улушда қатнашиш усули. Дастлаб инвестиция қиймати бўйича кўрсатилади, жорий сумма ўсади ёки инвесторнинг улушини инвестиция қилинган корхонанинг сотиб олинган санасидан кейинги фойда ёки зарарларида тан олиш учун камаяди. Инвестиция қилинган корхонадан олинган тўловлар инвестициянинг жорий қийматини камайтиради. Инвестициянинг жорий қийматини тузатиш мулкни, асбоб-ускунани, ва инвестицияларни қайта баҳолаш, ҳамда курсдаги фарқлар юзага келганда амалга оширилади.
Масалан, «Лола» компанияси ҳисобот даврида 250 000 сўм фойда олган ва 100 000 сўм дивиденд эълон қилган «Бинафша» компаниясининг 40% акцияларига эга.
«Лола» компанияси фойданинг 40%ни инвестициялардан олинган даромад деб тан олади. тегишли бўлган дивидендларни эса инвестицияларниқайтиши деб акс эттиради.
Дт Инвестициялар (250 000 х 40%) 100 000
Кт Инвестициялардан даромад 100 000
Дт Олинадиган дивидендлар (100000x40%) 40 000
Кт Инвестициялар 40 000
Ушбу усулни қўллаган пайтда консолидациялашган молиявий ҳисоботда инвесторнинг соф активлари ва соф фойдаси бўйича тўлиқроқ маълумот берилади. Агарда пропорционал тақсимлаш усулини қўллаганда инвесторнинг уюшган корхонадаги зарарлар улуши инвестицияларнинг жорий суммасига тенг ёки ундан ошиқ бўлса, инвестор одатда кейинги зарарлар улушини қўшишни тўхтатади. Инвестиция ноль қиймати бўйича ёзилади. Қўшимча зарарлар инвестор кафолатлаган ёки бошқа бирор йўл билан ўз бўйнига олган мажбуриятларини бажариш учун уюшган корхона номидан тўловлар ўтказиш ёки ўз заммасига олиш йўли билан таьминланади. Агар кейинчалик уюшган корхона фойда кўрганлиги ҳақида эълон қилса, инвестор ўз фойда улуши идентификация қилинмаган соф фойдалар улуши билан тенглашгандан кейин ўз фойда улушини қўшишни қайтадан бошлайди.
Улушда қатнашиш усулининг асосий холатпари:
Назорат эмас.балки аҳамиятли таъсир мавжудлигида қўлланади
Уюшган компанияга йуналтирйлган инвестиция учун альтернатива

• 
  Инвестиция қилинганида, у қиймати бўйича кўрсатилади ва бу холатда инвестиция ҳисоби дебетланади
  

Фараз қилинадики, инвестор инвестициялардан эгалик улушига пропорционал равишда

• 
  Фойда олади. Демак, фойда инвестиция ҳисобининг дебетида ва инвестициядан олинган даромад ҳисобининг кредитида кўрсатилади
  
• 
  Дивидендлар инвестицияларнинг бир қисмини қайтарилиши сифатида кўриладилар. Агар дивидендлар даромад сифатида ҳисобланса, инвестициядан икки баробар фойда олинган бўлиб қолди; шунинг учун улар даромад сифатида тан олинмайдилар. Дивидендлар инвестициялар ҳисобидаги қолдиқни кредитлаш йўли билан ҳисобланадилар
  

Компаниялараро фойда ва зарарлар ёпилади
Инвестор улушда қатнашиш усулини қуйидаги холатлар содир бўладиган санадан бошлаб тўхтатиши лозим:

1. 
   у уюшган корхонага бўлган аҳамиятли- таъсирини тўхтатган, лекин ўз инвестициясинибутунлай ёки қисман сақлаб қолган холатда;
   
2. 
   улушда қатнашиш усулини қўллаш кейинчаликда бошқа аҳамиятга эга бўлмай қолган вақтда чунки уюшган корхона фондларни инвесторга ўтказиш имконияти жуда қаттиқ узоқ-муддатли чегараланишлар остида ҳаракат қилиш кераклигидан кучсизланади.